ارزیابی عملکرد مدیریت بیماری های واگیردر بلایای طبیعی

مدیریت بیماری های واگیر یکی از مهم ترین بخش های عملیات پاسخ حوزه سلامت به بلایا است. ولی در ارزیابی عملکرد این برنامه ها کمبودهایی وجود دارد. بنابراین هدف از انجام این مطالعه، طراحی یک چارچوب، شاخص ها و ابزار ارزیابی عملکرد برای ارزیابی عملکرد مدیریت بیماری های واگیر در بلایا است روش ها: این مطالعه در سال های 94-92 انجام شد. ابتدا یک مطالعه مرور نظام مند برای ا ستخراج چارچوب های ارزیابی عملکرد موجود و شاخص های آنها انجام شد. سپس طی یک رویکرد کیفی، از طریق م صاحبه و جلسات بحث گروهی متمرکز، چارچوب ارزیابی عملکرد و شاخص های آن استخراج شدند. مناسب بودن شاخص ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، بررسی شد و نهایتا با تشکیل پانل متخصصین مناسب ترین شاخص ها انتخاب شدند. سپس با استفاده از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی، وزن شاخص ها تعیین شد. در ادامه ابزاری برای ارزیابی عملکرد طراحی شد و روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از ابزار طراحی شده عملکرد شهرستان های دشتی، اهر، هریس و ورزقان در پاسخ به زلزله مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت نیز عملکرد آنها به روش تاکسونومی عددی رتبه بندی شد. نتایج: طی مطالعه مرور نظام مند، 16 مقاله و یک کتاب استخراج شد. در این منابع 31 معیار و 35 شاخص برای ارزیابی عملکرد مدیریت بیماری های واگیر در بلایا به کار برده شده یا پیشنهاد شده بودند. در مرحله دوم مطالعه، چارچوب فرایندی و 40 شاخص برای ارزیابی عملکرد مدیریت بیماری های واگیر در بلایا و 6 وظیفه اصلی استخراج شدند. از این 40 شاخص، 9 شاخص مربوط به دروندادها، 15 شاخص مربوط به فرایندها، 8 شاخص مربوط به خروجی و 8 شاخص نیز مربوط به نتایج بودند. در مرحله وزن دهی، بیشترین وزن متعلق به گروه شاخص های منابع 44/5 بود و بعد از آن شاخص های فرایند، خروجی و نتایج قرار داشتند در ارزیابی عملکرد در عمل، دشتی بالاترین امتیاز را 60/57 کسب کرد و اهر با 48/08 هریس با 47/52 و ورزقان با 46/62 امتیاز در رده های بعدی قرار دا شتند. در رتبه بندی نهایی، شهرستان های دشتی در رتبه اول، هریس در رتبه دوم، اهر در رتبه سوم و ورزقان در رتبه چهارم قرار گرفتند. بحث: در طی این مطالعه، چارچوب فرایندی برای ارزیابی عملکرد مدیریت بیماری های واگیر در بلایا استخراج شد. برخی مطالعات در ارزیابی عملکرد از شاخص های مربوط به خروجی ها، نتایج و اثر استفاده کرده اند ولی عدم توجه به منابع نقش تاثیرگذاری بر سایر قسمت های زنجیره عملکرد دارد، نتیجه ارزیابی و قضاوت در مورد عملکرد یک برنامه و سازمان را دچار مشکل خواهد کرد. بنابراین در منابع اخیراستفاده از آنها بسیار مورد توجه بوده است.. برخی از شاخص های تدوین شده در این مطالعه در سایر چارچوب ها نیز به کاربرده شده اند. ولی 21 شاخص 52/5% از سایر مطالعات متفاوت بوده و اختصاصی شرایط بلایا هستند. وزن دهی شاخص ها نیز برای اولین بار در این مطالعه انجام شده است. نتیجه گیری: علیرغم اهمیت ارزیابی عملکرد در ارتقا برنامه های مدیریت بیماری های واگیر در پاسخ به بلایا چارچوب ارزیابی عملکرد منا سب و پذیرفته شده ای وجود ندا شت. طی این مطالعه یک چارچوب ارزیابی عملکرد (چارچوب فرایندی) طراحی و شاخص های آن تولید و وزن دهی شد. این چارچوب هر 4 حوزه منابع، فرایند، خروجی و نتایج را در برمی گیرد و برای هر حوزه چندین شاخص دارد. پژوهشگران این مطالعه بر این عقیده هستند که چارچوب پیشنهادی چارچوبی مناسب و جامع بوده و استفاده از آن نه تنها می تواند عملکرد مراکز بهدا شت شهرستان ها را در پا سخ به بلایا ارزیابی کند و آنها را رتبه بندی تواند با استخراج نقاط ضعف موجب بهبود عملکرد در پاسخ به بلایای آتی گردد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی عملکرد ، مدیر یت بیماری های واگیر ، بلایا ، مخاطرات طبیعی ، نظام مراقبت