برنامه ریزی بمنظور پیشگیری از حوادث صنعتی غیر عمد در مناطق شهری

زمینه و هدف: نگاهی به آمار حوادث صنعتی در سال های اخیر حکایت از رشد نگران کننده این قبیل حوادث و افزایش آمار مرگ و میر دارد. این افزایش حوادث گویای سرعت و شتاب زیاد فناوری اقتصادی و اجتماع کشورها است. اگرچه برخی حوادث به دلیل شرایط ناایمن محیط کار به وقوع می پیوندد، ولی در مواردی هم نوع رفتار کارگران و رفتار سازمانی عامل حادثه است. خطاهای انسانی بیشترین علل حادثه های صنعتی بوده و حدود 50 درصد حوادث کار در بخش صنعت اتفاق می افتد. با وجود این که آمار دقیقی از تعداد حوادث صنعتی در کشور وجود ندارد، ولی ادامه وقوع این نوع حوادث لزوم اتخاذ تدابیر جدی برای پیشگیری و رعایت استانداردهای ایمنی در صنایع مختلف را دو چندان می کند. از آن جا که برخی حوادث مرگبار صنعتی در کشور گاه به کم توجهی و سهل انگاری عوامل انسانی باز می گردد و در مواردی نیز تجهیزات صنعتی حادثه ساز می شود به نظر می رسد با توجه به جمعیت زیاد نیروی انسانی شاغل در این بخش و از طرفی حجم بالای سرمایه گذاری ها ضرورت دارد تا اصول و استانداردهای ایمنی صنعتی و همچنین برنامه ریزی پیشگیرانه بخصوص در مناطق شهری بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و مدیران، کارفرمایان، کارگران و متولیان در واحدهای صنعتی کشور نیز با احساس مسیولیت بیشتر برای پیش گیری از حوادث احتمالی تلاش کنند. بنابراین هدف از این پژوهش برنامه ریزی جهت پیشگیری از حوادث صنعتی غیر عمد در مناطق شهری می باشد. روش کار: این پژوهش یک مطالعه مروری روایی بود که با استفاده از واژه های کلیدی Industrial Accident Industrial incident, Prevention, planning, Occupational Safety در پایگاه های داده های Iranmedex, Magiran, SID,Google Scholar, Pubmed, Science Direct جستجو و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: یافته های مطالعات مختلف نشان داد که رعایت نکردن اصول اولیه ایمنی از دلایل عمده وقوع حوادث صنعتی می باشد، علاوه بر این نبود عوامل بازدارنده و نبود افراد آموزش دیده، کمبود محسوس بازرسان و نبود نظارت کافی بر واحدهای تولیدی، عامل انسانی و لزوم آموزش عوامل مهمی در تعداد کشته شدگان و مجروحان حوادث صنعتی کشور است. همچنین در مورد نقش ذینفعان میتوان برنامه ریزی کاهش خطر و پیشگیری از حوادث جهت آمادگی و نیز پاسخ موثر در برابر حوادث، هماهنگی و همکاری با دیگر ذینفعان در تمام جنبه های پیشگیری، آمادگی و پاسخ را نام برد. همچنین نقش مدیران شامل آگاهی از مخاطرات و خطرات، ارتقاء فرهنگ ایمنی مورد قبول، ایجاد سیستم مدیریت ایمنی و مانیتورینگ نحوه ی اجرای آن، به کارگیری اصول تکنولوژی ذاتا ایمن در مراحل طراحی و اجرای مخاطرات می باشد. به علاوه نقش های کارگر شامل عمل و اقدام در جهت اجرای فرهنگ ایمنی، آموزش و روش های ایمنی، تلاش در جهت آگاهی و جمع آوری اطلاعات و انتقال و فیدبک به مدیران می باشد. بر طبق یافته های مطالعه برنامه پیشگیری از حوادث صنعتی شامل پنج مرحله می باشد: 1- مرحله اولیه که خود شامل تعهد، همکاری و مشاوره می باشد. 2- فاز بررسی شامل مشورت با ذینفعان کلیدی، بررسی اثرات بالقوه حوادث، فهم چارچوب قانونی، تعیین منابع در دسترس 3- فاز توسعه و تکامل شامل: مرور الزامات سیاسی، مشورت با ذینفعان کلیدی، متناسب بودن استراتژی های توسعه، تعیین اولویت ها، انتخاب اجزاء موثر و سازگار برنامه 4- فاز اجرا شامل منابع ایمن (کارکنان، تجهیرات و غیره)، دسترسی به اطلاعات و به اشتراک گذاشتن آن، ایجاد ساختار مدیریتی و قانونی، بهبود اجرای برنامه بوسیله دیگران مانند رهبران و مدیران، ملزومات اجرایی 5- فاز مرور و اصلاح.نتیجه گیری: افزایش خطر حوادث صنعتی می تواند به وسیله ارزیابی ریسک جامع و موثر، برنامه ریزی جهت آموزش استراتژی های محافظتی و ایمنی شعلی برای ارتقاء سلامت کاهش یابد. و در این راستا ضمن ارایه آموزش های ایمنی صنعتی و کاربردی کردن آن، بررسی دقیق تجهیزات ایمنی با استفاده از تکنولوژی ذاتا ایمن و نظارت های متولیان در تمامی مراحل طراحی و اجرا و در نهایت برنامه ریزی جهت پیشگیری از حوادث صنعتی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در مجموع نکته حایز اهمیت این است که مشارکت و مسیولیت-پذیری تمامی ذینفعان اعم از دولت، مدیران و کارگران در برنامه ریزی جهت پیشگیری از حوادث صنعتی ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

حوادث صنعتی ، پیشگیری ، برنامه ریزی ، ایمنی شغلی ، ایران