آسیبشناسی حقوقی کارایی انرژی در ایران: مطالعه تطبیقی

تضمین کارایی انرژی یکی از اهداف بنیادین در هر نظام حقوقی است. قوانین و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران بر افزایش کارایی انرژی دلالت دارند و یا تصریح کرده اند؛ کاهش مستمر شاخص شدت انرژی کشور به حداقل یک دوم میزان این شاخص در سال 1388 تا پایان برنامه ششم توسعه در سیاست های کلی نظام هدف گذاری شده است. اجرا و تحقق این هدف منوط به وضع قوانین و مقررات مناسب و یکپارچه است که باید با لحاظ دو عامل نیازها و استعدادهای کشور صورت گیرد. سوال اصلی مقاله حاضر این است که مبتنی بر تجربیات پیشرفته بشری، تضمین کارایی انرژی دارای چه بایسته های حقوقی ای است که در قوانین ایران موجود نیست. بر اساس روش تحلیلی- انتقادی و با مطالعه تطبیقی، یافته های این مقاله نشان میدهد علیرغم وجود اسناد و سیاست های کلی بالادستی مناسب، قوانین و مقررات مناسبی وضع نشده است؛ در اکثر موارد، قوانین نسبت به موضوع کارایی انرژی بیطرف یا خنثی هستند؛ در قوانینی که نسبت به کارایی انرژی بیطرف نیستند، به دلایلی از جمله ابهام، کلیگویی و یا فقدان تضمین مناسب، اثر قوانین در عمل محقق نمیشود و یا با مشکلات اجرایی مواجه میشود که این ایرادات باید در قوانین اصلاح شوند. همچنین برخی از سازوکارهای حقوقی بکاررفته در کشورهای پیشرفته در قوانین ایران فاقد حکم هستند که باید در این خصوص وضع قانون انجام شود.