موانع فرهنگی، اجتماعی توسعه تجارت الکترونیک

میزان تجارت الکترونیک سالانه در ایران رقمی قریب به 1 میلیارد دلار برآورد می شود که با توجه به رقم 8 هزار میلیارد دلاری تجارت الکترونیک در دنیا، بیانگر سهم نزدیک به صفر درصدی کشور است. این سهم ناچیز با توجه به نسبت 1.1 درصدی ایران از جمعیت دنیا بیانگر عقب ماندگی شدید کشور است و شناسایی دلایل و موانع آن را ضروری می سازد.این عقب افتادگی می تواند به ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کشور مرتبط باشد. هدف ما در مقاله حاضر توجه به عوامل و موانع فرهنگی و اجتماعی از میان عوامل ذکر شده است. بدین منظور در یک بررسی اسنادی از مطالعات و تحقیقات انجام شده در این زمینه در داخل و خارج از کشور با تاکید بر کشورهای در حال توسعه تلاش شده است به اکتشاف موانع فرهنگی و اجتماعی و میزان و نحوه تاثیر آن بر تجارت الکترونیکی پرداخته شود. برای انجام کار دو مرحله در نظر گرفته شده است: 1. موانع فرهنگی در شاخص های آمادگی الکترونیکی 2. موانع فرهنگی و اجتماعی پذیرش فناوری ها نوین و تجارت الکترونیکیبرای گسترش تجارت الکترونیکی لازم است در سطح جامعه آمادگی لازم وجود داشته باشد: مدل های آمادگی الکترونیکی برای سنجش همین امر است. وجه مشترک بیشتر این مدل ها (apec, cspp، مک کانل ، موزاییک ، CIDCM) الزام آزادی کسب و کار و وجود رقابت در بازار چه بازار فناوری اطلاعات و چه سایر کالاها و خدمات است و آن را جزء شروط اساسی آمادگی الکترونیکی می دانند.از موانع آزادی کسب و کار در کشور می توان بزرگی اندازه دولت و گسترش آن به همه ابعاد فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را برشمرد. عادت به اقتصاد دولتی بزرگ عادات اجتماعی مخصوصی را نیز بار آورده است که به عنوان مانعی بر سر گسترش کسب و کار آزاد و محیط رقابتی عمل می کند.موانع فرهنگی پذیرش فناوری های نوین و توسعه تجارت الکترونیکی از تحقیقات قبلی استخراج شده است و عمدتا بر نظریه فرهنگی هافستد استوار است. هافستد، یکی از مشهورترین محققان حوزه فرهنگ، این پنج فاکتور مستقل را عامل تفاوت فرهنگ ها معرفی می کند: دوری از قدرت ، فردگرایی ، جنسیت، اجتناب از عدم اطمینان6 و گرایش های بلند مدت در مقابل کوتاه مدت. در تحقیقات انجام شده تاثیر عوامل فرهنگی هافستد بر جلوگیری از گسترش تجارت الکترونیکی به اثبات رسیده است.