حاشیه نشینی چالشی فراروی توسعه پایدار در کلانشهرهای ایران

در ایران شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسایل و معضلات در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی برای شهرهای ایران به همراه داشته است. حاشیه نشینی بعنوان یک پدیده اجتماعی، اقتصادی شناخته می شود که نمود خود را بصورت تغییرات کاربری اراضی اطراف شهرها و تغییرات زیست محیطی نشان می دهد. مساله حاشیه نشینی و به دنبال آن اسکان غیر رسمی تحت تاثیر روابط نابرابر سیاسی- اقتصادی در سطح جهانی، ضعف برنامه های ملی در سطح میانی و برنامه ریزی شهری در سطح خرد شکل گرفته است. این پدیده با گسترش روز افزون از دهه 40 در فضای کلانشهرهای ایران، موجب تضاد و ناسازگاری در چهره شهرها شده و با ایجاد شرایط ناهنجار زیستی، حیات شهری را جهت رسیدن به توسعه پایدار به چالش کشیده است. تقاضا برای مسکن ارزان به عنوان نخستین نیاز به منظور سکونت از سوی مهاجرین تازه وارد، ساخت و سازهای غیر مجاز و بدون برنامه ای را به همراه دارد که عموما به ایجاد سکونتگاه های غیر رسمی در حاشیه این گونه شهرها می انجامد. حاشیه نشینی در پیرامون مناطق شهری کشورهای جهان سوم و همچنین در ایران یکی از نتایج رشد فزآینده شهرنشینی و افزایش جمعیت ، گسترش فقر و فقدان نظام یکپارچه و موثر مدیریت شهری تلقی می شود. آمارهای ارایه شده از جانب سازمان های جهانی نشان می دهد که حدود یک ششم از جمعیت جهان در مناطق زاغه ای و حاشیه ی زندگی می کنند. که در ایران نیز قریب به 35% جمعیت در مناطق نابسامان و حاشیه نشین شهری زندگی می کند.این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی درصدد آن هست تا علل و عوامل شکل گیری حاشیه نشینی را در کلانشهرهای ایران بررسی نماید و به دنبال ارایه راهکارها و رهیافت هایی برای ساماندهی این گونه مناطق باشد.

کلیدواژه ها:

حاشیه نشینی ، چالش ، توسعه پایدار ، کلانشهرها