بازسازی پس از جنگ محله جماله اصفهان

اصفهان از زیباترین شهرهای جهان است که محله های مسکونی با قدمت و زیبایی منحصر به فردی دارد. یکیاز این نواحی قدیمی محل های به نام دردشت است که دارای ارزش تاریخی فراوان و محله جماله جزیی ازآن است. این محله که بافت تاریخی ارزشمندی دارد، در جنگ تحمیلی عراق به ایران مورد حمله هوایی و موشکیقرار گرفت و آسیب دید که پس از آن بازسازی شد. برنامه بازسازی در جماله با هدف احیای محله با استفاده ازپایه های نظری منطبق بر اصول معماری سنتی صورت گرفت، که انتظار می رفت نمونه موفقی ارایه کند، اما در اجرانتوانست موفق عمل کند و خروجی این پروژه بازسازی، چهره متفاوتی از معماری بومی منبعث از اصول معماریایرانی و زندگی ساکنان نشان داده است. در نتیجه بافت از نظر کالبد، نظام اجتماعی و اقتصادی، دگرگونی هایغیرمنتظره ای یافت. این مقاله با هدف بررسی نظریه ها و روند بازسازی باف تهای ارزشمند تاریخی و استخراج درس هایی ازآن، صورت گرفت.روش تجزیه و تحلیل در این پژوهش، کیفی و از نوع توصیفی تحلیلی است، اما استفاده از داده های آماری (در مواقع لزوم) نیزدر اثبات فرضیه ها صورت گرفته است. پس از بررسی نظریات بازسازی و استخراج شاخص ها، آنها را با وضع موجود در محلهجماله سنجیده تا بتوان دریافت که آیا اجرای عملیات بازسازی با مبانی نظری مورد نظر منطبق بوده است یا خیر در انتهااز تحلیل های نظری و آماری جهت اثبات فرضیه و پاسخگویی به پرس شهای تحقیق استفاده شده است.نتایج حاصل از این پژوهش گویای این نکته است که آنچه در چارچوب نظری این پروژه مطرح شده با آنچه نتیجه آن پساز گذشت سی سال می نماید، بسیار متفاوت و اهداف موردنظر، محقق نشده است. در حین تدوین این مقاله با انجام مطالعاتبیشتر این نتیجه نیز حاصل شد که در شهرهای با قدمت تاریخی، دخالت در بافت تاریخی به هر دلیل، امری خطیر و بسیارحساس است. مسیولین و برنامه ریزان برای دخالت و به خصوص بازسازی در بافت های تاریخی باید با ابعاد گوناگون آن آشناباشند و با نگاهی همه جانبه و ژرف برنامه ریزی بازسازی را انجام دهند. داشتن چارچوب نظری مناسب و طرح و اجرای صحیحآن، باعث می شود بازسازی بسیار اثرگذار باشد تا جایی که می تواند موجب احیا یا اضمحلال و مرگ یک محله شود؛ مانندآنچه در محله جماله اصفهان رخ داده است. عل یرغم وجود چارچوب و مبانی نظری مناسب، پس از گذشت حدود سی سالاز بازسازی این محله، هیچ یک از اصول موردنظر برنامه بازسازی امروزه دیده نمی شود.

کلیدواژه ها:

بازسازی پس از جنگ ، بافت قدیم ، اصول معماری بومی ، اصفهان ، محله جماله