تمایزهای کارکردی تیپ و شخصیت در قصه و داستان (با تاکید بر قصه های سمک عیار، داراب نامه طرسوسی و حسین کردشبستری)

شخصیت و تیپ از عناصر ساختاری و غیرقابل حذف قصه و داستان است. این مقاله به بررسی کنش گران قصه های عامیانه ای پرداخته، که از آنان به قهرمان تعبیر می شود و همین قهرمانان به دلیل برخی ویژگی های کلی و در عین حال تکرار شونده به تیپ بدل می شوند. شخصیت و شخصیت پردازی در داستان ها و رمان های امروزی بیشتر دیده می شود و در برابر آن در قصه ها اشخاص یکنواخت، یکسان و هم کنشی حضور دارند که در غالب قصه ها این اشخاص در زی یکسان، کنش های تکرار پذیر و ایستایی انجام می دهند که به عنوان تیپ شناخته می شوند. نگارنده این پژوهش در پی آن است که دریابد چه تفاوت هایی بین شخصیت و تیپ در داستان و قصه وجود دارد و آیا تفاوت آشکار و محسوسی بین این دو دیده می شود، وجوه تفاوت کدام است در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای به انجام رسیده است، پژوهنده پس از مطالعه عناصر داستان و قصه و مطالعه چندین قصه عامیانه فارسی؛ از جمله سمک عیار، داراب نامه و حسین کرد شبستری به این نتیجه رسید که تیپ های قصه از منظر: سهولت شناخت، اشتراک در کنش، قابل پیش بینی بودن، تکرار شوندگی، تثبیت، کلیشه ای بودن و ... با شخصیت تفاوت دارند و این ویژگی ها قابل دسته بندی هستند.

کلیدواژه ها:

قصه عامیانه ، مقایسه قصه و داستان ، شخصیت ، تیپ