مناظرات غیر انسانی و تشخیص در اشعار مولانا شمس الدین محمد خواجه حافظ شیرازی

دیوان حافظ یکی از برترین شاهکارهای ادب پارسی است که می توان آن را از دیدگاه های متفاوتی مورد بررسی قرار داد. یکی از ویژگی های نمایان شعر حافظ، نگاه نقادانه ای است که به مسایل اجتماعی زمان خود دارد. در بسیاری از مواقع نقد حافظ به شکل مناظره بین موتیف های رایج شعر او از جمله واعظ، شیخ، محتسب، دانشمند مجلس و ... می باشد. غیر از شخصیت های انسانی دیوان حافظ می توان به مناظرات غیرانسانی شعر او اشاره کرد. در این مناظرات، حافظ عناصر غیرانسانی را نماد یا سمبلی از افراد جامعه می پندارد و از زبان آنها به اعتراض یا پند و اندرز می پردازد. در این مقاله ضمن معرفی مناظره و ذکر نمونه هایی از مناظرات غیر انسانی حافظ، دید منتقدانه و موشکافانه حافظ مطرح گردیده است.

کلیدواژه ها:

مناظره ، مناظره غیر انسانی ، حافظ ، تشخیص