تجارب بازآفرینی شهری و ارتقای کیفیت فضاهای عمومی در مرکز تاریخی تهران

شهر، پدیده ای ست چند بعدی، درهم تنیده، پویا و دارای بافت های متمایز. هر بافت شهری، ویژگی ها، خصایص، اجزا و عناصری دارد که موجب تفاوت و تمایز آن با دیگر بافت های شهر می شود. در دیاری کهن، همچون ایران زمین، سکونتگاه ها از قدمتی دیرینه برخوردارند و سابقه سکونت، باعث ایجاد کیفیت هایی در عرصه های گوناگون زندگی جمعی شده است. تجمع این کیفیات را می توان در هسته های اولیه شکل گیری شهرهای کهن و در بافت های مرکز تاریخی شهر، شاهد بود. مرکز تاریخی شهر، با داشتن قدمت و سبقه طولانی، با اینکه به لحاظ صورت و ظاهر، دچار فرسودگی شده است ولی به لحاظ ذات و معنا دارای هویت و بار معنایی ارزشمندی است. زان مینگرم به چشم سر در صورت ......... زیرا که ز معنی است اثر در صورت این عالم صورت است ما در صوریم ......... معنا نتوان یافت مگر در صورت لذا بمنظور بازیابی کیفیات و هویت شهرسازی و معماری، لاجرم بایستی آثار کالبدی ارزشمند موجود در بافت تاریخی مرکز شهر را بررسی، حفظ و بهسازی نمود. بدین منظور در این نوشتار، سعی بر این است به بخشی از برنامه ها و اقداماتی که بمنظور ارتقای کیفیت فضایی در بافت ارزشمند مرکز تاریخی شهر تهران خصوصا طی چند سال اخیر، صورت گرفته، پرداخته شود. لذا به مصداق هایی از برنامه ها، اقدامات و فعالیت های انجام شده، توسط سازمان زیباسازی شهر تهران در حوزه های ذیل پرداخته و ضمن تشریح، به نقش آن در بهسازی و بازیابی هویت بافت پیرامونی در رونق مرکز تاریخی شهر تهران اشاره خواهد شد. 1. آرامسازی تردد عبوری با رویکرد پیاده مداری در بافت های ارزشمند و تاریخی. 2. بهسازی و مرمت فضاهای ارزشمند در بافت تاریخی. 3. تهیه طرح های ارتقای کیفی فضاهای شهری. 4. ارتقای کیفیت فضاهای عمومی در مرکز تاریخی. 5. تهیه پلان نورپردازی بافت و مبلمان شهری. 6. پیرایش سیمای جداره های فضاهای شهری. 7. مرمت و بهسازی ابنیه ارزشمند. در بیان مصداق ها و مثال هایی از توجه به هویت و کیفیت بخشی به فضاهای عمومی، در عرصه های فوق الذکر می توان به بخشی از فعالیت ها، اقدامات و تجارب ذیل اشاره نمود: 1- بهسازی میدان مشق 0محور کوشک مصری)، پیاده راه مروی (در خیابان ناصر خسرو)، پیاده راه صف ( گذر باغسپه سالار) 2- بهسازی میدان حسن آباد، بازار تجریش، و... 3- پیرایش سیمای جداره های خیابان ناصرخسرو، محور انقلاب، میدان بهارستان، میدان منیریه، میدان امام خمینی و ... 4- تهیه طرح ارتقای کیفی میدان امام خمینی(ره)، میدان بهارستان، میدان شهدا، میدان شوش، میدان خراسان، میدان محمدیه و ... 5- تهیه طرح ارتقای کیفی خیابان شهید مصطفی خمینی، خیابان مولوی، خیابان ولیعصر(عج) (نیمه جنوبی)، خیابان ناصرخسرو و... 6- تهیه پلان نورپردازی بناهای تاریخی و ارزشمند در مرکز تاریخی شهر و تعیین محورهای گردشگری شبانه 7- برگزاری فراخوان ها و تهیه طرح انواع مبلمان هم خانواده ویژه بافت تاریخی و فضاهای باهویت شهر 8- برگزاری دومین جشنواره ملی دایره خلاق با موضوع مبلمان ویژه برای بافت تاریخی تهران 9- تهیه طرح مرمت آرامگاه ملک المتکلمین و... 10- مرمت و بهسازی عمارت های: ارباب هرمز، بیت حضرت امام خمینی (ره)، موزه استاد صنعتی، دبیرستان ماندگار البرز، خانه موزه دکتر علی شریعتی، چندین زورخانه، خانه باغ اتحادیه، خانه فولادوند، کتابخانه پروین اعتصامی در باغ نگارستان، عمارت سردر باغ ملی و... در این نوشتار ضمن مروری بر اقدامات که با توجه ویژه به هویت بافت، انسان محوری و پیاده مداری، انجام شده به نقش فعالیت ها در ارتقای کیفیت فضایی مرکز تاریخی تهران نیز پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه ها:

مرکز تاریخی تهران ، بافت های ارزشمند ، هویت ، ارتقای کیفیت ، فضای شهری ، پیرایش سیمای جداره ها