بازتاب خسرو و شیرین نظامی در ازهر و مزهر نزاری قهستانی

موضوع مورد بررسی در این جستار، میزان تاثیر پذیری نزاری قهستانی در منظومه ازهر و مزهر از خسرو و شیرین نظامی است. از آن جا که این منظومه برای اولین بار در سال 1394چاپ شده است و هنوز کاری در این زمینه انجام نگرفته است، درراستای احیای فرهنگ خراسان جنوبی بر آن شدم به بررسی این منظومه عاشقانه و مقایسه آن با خسرو و شیرین نظامی بپردازم. در کنار این مقایسه، طبق تحقیقاتی که انجام گرفت بین این منظومه و لیلی و مجنون نظامی نیز اشترکاتی وجود داشت که به آن ها نیز اشاره نموده ام. ضمنا از آن جا که نزاری در منظومه ازهر و مزهر، خویش را پیرو خسرو نامه عطار می داند از این بعد نیز به بررسی این اثر پرداخته شده است.بر اساس پژوهش حاضر عناوین داستان خسرو و شیرین، پهلوی و اصل داستان مربوط به ایران قبل از اسلام یعنی ساسانیان است در حالی که عناوین داستان ازهر و مزهر عربی و اصل داستان مربوط به یکی از قبایل عرب است که از این حیث با لیلی و مجنون نظامی شباهت دارد. وزن، قالب و ساختار دو منظومه ازهر و مزهر با خسرو و شیرین نظامی یکسان است، شخصیت ها، ماجراها و حوادث چندان شباهتی ندارند. در واقع ازهر و مزهر یک منظومه حماسی – غنایی است که بیشتر حوادث و ماجراها در میدان های جنگ و مبارزه اتفاق می افتد و در آن، فضاهای لطیف عاشقانه و احساسی، کمتر به چشم می خورد در حالی که خسرو و شیرین منظومه ای غنایی- تاریخی است و سرشار از احساس و عاطفه. به طور کلی می توان گفت هرچند نزاری همچون سایر شاعران منظومه پرداز عاشقانه تحت تاثیر نظامی بوده است اما مثنوی ازهر و مزهر را نمی توان تقلید صرف از یک اثر خاص دانست.

کلیدواژه ها:

ازهر ومزه ، نزاری ، خسرو و شیرین ، نظامی ، مقایسه