تحلیل و ردیابی مکانیسم دفاعی فرافکنی و مولفه های آن با تکیه بر قصاید ناصر خسرو

از دیرباز، علم روان شناسی با ادبیات گره خورده است و می توان در آثار شاعران و نویسندگان، مفاهیم روان شناسی را یافت. فرافکنی یکی از این مفاهیم است که برای اولین بار در آثار زیگموند فروید ظهور کرد. فرافکنی یکی از مکانیسم های پدافندی (دفاعی) روان شناسی است که از طریق آن می توان به ضمیر و درون هر کسی پی برد و شناخت نسبی از شخصیت وی به دست آورد. یکی از شاعران و اندیشمندان بزرگ ایران زمین که به جنبه های روان شناختی رفتار انسان توجه دارد، ناصر خسرو قبادیانی است. تا آن جا که در جای جای آثار منظوم و منثور او به ویژه در قصاید او تحلیل های روان شناختی و حتی برخی از مسایل و مفاهیم نوین این دانش نظیر خود فریبی، توجیه، فرافکنی و ... به کرات مشاهده می شود. این جستار با تکیه بر رویکرد توصیفی تحلیلی و با هدف واکاوی و تحلیل ساز و کار دفاعی فرافکنی و مولفه های آن با تکیه بر قصاید ناصر خسرو صورت پذیرفته است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که شاخصه ها و مولفه های فرافکنی به کار رفته در قصاید ناصر خسرو شامل مواردی از جمله: نقد فرافکنی بر قضا و قدر، ذم و نکوهش فرافکنی بر روزگار و تغییر زمانه و نقد فرافکنی بر دیگران می شود. بنابراین فرافکنی و مولفه های آن را می توان یکی از مشخصه های بارز شعری این شاعر بزرگ دانست.

کلیدواژه ها:

ناصر خسرو ، قصاید ، فرافکنی ، روان شناسی و ادبیات ، اصول و مولفه ها.