دو رویکرد متفاوت در ارزشیابی آموزش: رویکرد مبتنی بر هدف و رویکرد مبتنی بر سیستم

مدل های ارزشیابی آموزش بر اساس نظریه های آموزشی شکل نگرفته اند، بلکه از نظریه های علمی موجود نشات گرفته و توسعه یافته اند. در ارزشیابی آموزش دو رویکرد اصلی یعنی رویکرد مبتنی بر هدف و رویکرد مبتنی بر سیستم وجود دارد. رویکرد مبتنی بر هدف از تیوری خطی تقلیل گرایی و رویکرد مبتنی بر سیستم از تیوری سیستم و تیوری پیچیدگی نشات گرفته اند. هدف پژوهش حاضر معرفی ویژگی های این دو رویکرد و مدل های ارزشیابی آموزش مرتبط با این دو رویکرد اصلی است. روش پژوهش مروری و مطالعه نظام مند ادبیات نظری مرتبط با حوزه پژوهش است. یافته های پژوش نشان داد، در رویکرد مبتنی بر هدف، عوامل موثر در نتیجه شناسایی می شوند و موفقیت یا عدم موفقیت برنامه به دستیابی نتایج وابسته است. در این رویکرد، ارزشیابی به عنوان یک بعد تفکر در نظر گرفته می شود که بعد از آموزش طراحی و اجرا می شود و فقط بر نتایج آموزش تاکید دارد یعنی نتیجه محور است. در رویکرد مبتنی بر سیستم، به روابط بین اجزای برنامه و روابط اجزای آن با بافت و زمینه برنامه توجه می شود، مدیران آموزش به وضوح برنامه را به عنوان یک سیستم پویا درک می کنند، در این رویکرد زمینه، فرایند، خروجی و نتایج به عنوان چهار عنصر اصلی ارزشیابی آموزش مورد توجه قرار می گیرد و فرایندمحور است. در دسته بندی مدل های ارزشیابی آموزش، مدل کرک پاتریک مبتنی بر هدف و نتیجه محور است و مدل سیپ، سیرو، مدل شش مرحله ای برینکرهاف، ایپو مبتنی بر سیستم و فرایند و روش محور هستند. در نتیجه، بیشتر مدل های ارزشیابی آموزش با توجه به تاکیدشان بر نتیجه یا فرایند در یکی از رویکردهای اصلی ارزشیابی دسته بندی می شوند که خود این دو رویکرد اصلی برگرفته از تیوری های موجود علمی می باشند.

کلیدواژه ها:

رویکرد ، ارزشیابی آموزش ، هدف محور ، سیستم محور