بررسی رابطه بین تغییرات رطوبت در پروفیل خاک در مراحل مختلف رشد گونه ها در عرصه پخش سیلاب

امروزه افزایش جمعیت و نیاز به تهیه غذای کافی برای انسان ها و علوفه برای دام باعث تهریب منابع طبیعی در بسیاری ازکشورهای جهان و از جمله ایران گردیده است. لذا بایستی برای کنترل تخریب و احیا آن اقدامات مناسبی صورت پذیرد که بهره برداری از سیلاب ها و پخش آن در اراضی هموار دشت ها یکی از این راهکارها می باشد. در این مقاله تلاش می گردد که رابطه بین تغییرات رطوبتی پروفیل خاک ناشی از پخش سیلاب و تغییرات شکل زندگی گونه ها در ایستگاه پخش سیلاب زنجان مورد مطالعه قرار گیرد. محل م رد مطالعه در فاصله 25 تا 35 کیلومتری شهر زنجان و در شمال غربی آن و در بین رودخانه های سهرین و قره چریان قرار گرفته و اکثرا شامل اراضی دیم، آیش و دیم رها شده می باشد. برای این بررسی، از سال 1378 میزان سیلاب ورودی به عرضه پخش برآورد و زمان شروع و خاتمه پخش یادداشت گردید. دو پروفیل در دو قطعه عرصه پهش انتهای و در عمث های مختلف بسته به نوع لایه ها حس گرهایی نصب و میزان رطوبت خاک با دستگاه TDR هر هفته یکبار در سال 82 اندازه گیری شد . به منظور برداشت درصد پوشش گیاهی به تفکیک گونه ها تعداد 3 ترانسکت خطی ثابت در هر یک از قطعات فوق با طول 50 متر به طول تصادفی انتخاب و مستقر گردید. برداشت ها به روش برخورد خطی (Line Intercept Method) انجام گرفت. نتایج نشان داد که رطوبت در لایه سطحی خاک زودتر از لایه های دیگر کاهش یافته و به صفر رسید. رطوبت در پایین ترین لایه (عمق 1/5 متری) قبل از لایه های میانی کاهش یافت، اما مقدار آن به کمتر از 20 درصد نرسید. رطوبت در لایه های میانی به حدود 30 درصد حجمی در اواخل فصل رشد رسید. رطوبت بالای خاک در ابتدای فصل رشد تحت تاثیر پخش سیلاب کاملاً محسوس بود. بررسی نشان داد که تغییرات شکل زندگی گونه های گیاهی تحت تاثیر تغییرات رطوبت درپروفیل خاک بوده و گونه های گندمه یک ساله و علفی های چند ساله موفق تر از دیگر اشکال زندگی گیاهی بوده اند.

کلیدواژه ها:

رابطه تغییرات رطوبت ، پروفیل خاک ، مراحل مختلف رشد گونه ها ، پخش سیلاب