اپیدمیولوزی عفونت های منتقله از خون در ایران و استان خراسان رضوی

عمده عفونت های منتقله از خون جزو بیماری هایی هستند که میزان ناتوانی و یا مرگ و میر بالایی دارند. اولین مطالعه جامع سازمان انتقال خون ایران در سال 1384 نشان داد که در اهدا کنندگان خون شیوع سرولوژی مثبت از نظر HBsAg و HCVAb در طی 5 سال، به ترتیب از 1/4 به 0/6، و از 0/3 به 0/14 درصد کاهش یافته است. روند کاهشی شیوه عفونت های منتقله از خون شامل HTLV-1، HIV، HCV، HBV و سیفیلیس در اهدا کنندگان خون در سال های بعد با شیب بیشتری گزارش گردید. براساس مطالعات مروری نظام مند متعدد، شیوع کلی هپاتیت B در جمعیت عمومی ایران از 1/18% تا 3% با بیشترین شیوع در استان گلستان (5/1% تا 8/9%) برآورد شده است. متوسط برآورد این میزان در اهدا کنندگان خون 0/6%، زنان باردار 1/2%، بیماران دیالیزی 4% و در سایر گروه های پرخطر از جمله زنان تن فروش، معتادین تزریقی و غیر تزریقی و زندانیان 4/8% است. شیوع عفونت HDV در افراد با هپاتیت B در استان های مختلف از صفر تا 19/7 درصد متغیر بوده است. آخرین برآوردها حکایت از ابتلای نزدیک به 190 هزار نفر در کشور به عفونت مزمن HCV است که متاسفانه تنها 35% آنان تشخصی داده شده اند و 75% مبتلایان در گروه سنی 20 تا 44 سال قرار دارند. مرورهای نظام مند، شیوع کلی هپاتیت C فعال در جمعیت عمومی ایران را کمتر از نیم درصد برآورد کرده است. متوسط این برآورد در گروه های کم خطر شامل اهدا کنندگان خون، زنان باردار و افراد سالم 0/3%، در گروه های با خطر متوسط از جمله کارکنان مراقبت های سلامت، زنان تن فروش، معتادین غیر تزریقی و افراد بی خانمان 6/2% و در گروه های پر خطر شامل افراد HIV مثبت، زندانیان، معتادین تزریقی و دریافت کنندگان مکرر خون 32/1% است. بیشترین برآورد مربوط به معتادین تزریقی با شیوع متوسط 52/2% می باشد. البته باید توجه داشت که شیوع این عفونت در بیماران تالاسمی، هموفیلی و دیالیزی و رندانیان در سال های اخیر کاهش چشمگیر داشته است. شیوع HIV در ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه خاورمیانه و مدیترانه شرقی بسیار کمتر است و برخلاف بسیاری از این کشورها، بیشترین بار HIV/AIDS در ایران مربوط به معتادین تزریقی است. با این حال گزارشات رسمی سالانه بیانگر افزایش تعداد افراد HIV مثبت و مبتلایان به ایدز در کشور می باشد. براساس مطالعات مروی نظام مند شیوع کلی عفونت HIV در اهدا کنندگان خون 8 در 100 هزار و در معتادین تزریقی 15/2% است. اگرچه بیشترین شیوع عفونت HTLV-1 در جمعیت عمومی ایران مربوط به برخی شهرهای خراسان رضوی (3/4-1/2 درصد) می باشد، مطالعات مختلف بیانگر شیوه بالای 1% در دریافت کنندگان مکرر خون در کل کشور است. یک مرور نظام مند شیوع متوسط این عفونت در بیماران تالاسمی، هموفیلی و دیالیزی ایران را 3/2% برآورد نموده است. از طرف دیگر شیوع متوسط عفونت HTLV-1 در داهداکنندگان خون کشور بسیار پایین (0/12%) می باشد. براساس مطالعات مرکز تحقیقات جهاد دانشگاهی، شیوع عفونت های HIV، HCV، HBV و HTLV-1 در جمعیت عمومی مشهد به ترتتیب 1/4، 0/4%، صفر و 2/1% می باشد. شیوع عفونت HDV در افراد با هپاتیت B در مشهد 5/8 تا 10 درصد گزارش شده است. شیوع سرولوژی مثبت از نظر HCVAb در بیماران تالاسمی مشهد 6/7% است که در دوسوم آنان RNA ویروس قابل شناسایی می باشد. همچنین شیوع عفونت های HCV، HBV و HTLV-1 در زندانیان مشهد به ترتیب 2/1% ، 19/1% و 2% گزارش شده است.