بررسی شکل گیری محله های مسکونی براساس مولفه های شهرسازی اسلامی

شهر به مثابه بستر زندگی جمعی در جوامع مختلف ویژگی های متفاوتی داشته است. بررسی روند شکل پذیری شهرهای مختلف در تاریخ، اثرپذیری آن را ار مولفه های اقلیمی، محیطی، اعتقادی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و دینی نشان می دهد. به طوری که شهر اسلامی مفهومی برای معرفی شهرهای متاثر از فرهنگ و آموزه های دینی و ارزش های اسامی بوده برای شناخت آثار کالبدی، فضایی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی دین اسلام بر شهرها و تبیین الگویی برای تمایز شهرها از سایر شهرهای جهان، بررسی ها و تحقیقات متعددی انجام و تحلیل های گوناگونی ارایه شده است. رواج تعبیر شهر اسلامی و اطلاق آن به شهرهای مسلمانان (به ویژه شهر اسلامی نامیده شدن شهرهای تاریخی ممالک اسلامی یا شهرهای مسلمان نشین)، این در حالی است که در کشور ما برخلاف سنت شهرسازی ایرانی- اسلامی، عناصر جدید الگو گرفته شده از مغرب زمین همچون خیابانها، بزرگراه های سواره، آپارتمان های مسکونی، برج های تجاری و اداری و ... مورد توجه مسیولان و مدیران شهرهای امروزین قرار گرفته و هر روز گسترده تر از قبل باعث تخریب بافت محلات موجود گردیدهاند. در این راستا هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی شکل گیری و توسعه محله کوثر منطقه 9 شهرداری مشهد براساس اصول شهرسازی اسلامی است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی تحلیلی است. ابتدا در بخش توصیفی به بررسی مبانی نظری و اصول شکل گیری شهرهای اسلامی پرداخته شد. در ادامه هفده شاخص در سه بخش اقتصادی، اجتماعی و کالبدی انتخاب شد. در گام بعدی با استفاده از تکنیک پرسشنامه و در قالب طیف لیکرت اطلاعات جمع آوری شد. پس از جمعآوری اطلاعات و تکمیل پرسشنامه ها، در محیط نرم افزار SPSS به بررسی و مقایسه میانگین هر یک از شاخص ها پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد محله کوثر در بخش اقتصادی بیشتر از بخش های دیگر با اصول شهرسازی اسلامی انطباق دارد. میانگین نمره بخش اقتصادی در این شهر از لحاظ اصول شهرسازی اسلامی برابر با 3/04 است. بررسی های انجام شده در زمینه رتبه بندی و محاسبه میانگین نسبی شاخص های پژوهش نشان می دهد که شاخص نظافت و پاکیزگی با میانگین نسبی 0/084 در رتبه اول و شاخص ترکیب کاربری ها با میانگین نسبی 0 /080 در رتبه دوم قرار دارند . شاخص درونگرایی در محله نسبت به شاخص های دیگر وضعیت بسیار نامناسبی دارد و با میانگین نسبی 0/029 در رتبه هفدهم و آخر قرار دارد.

کلیدواژه ها:

شهرک های جدید ، شهرسازی اسلامی ، شهر اسلامی ، محله کوثر مشهد