طرح حد مفهومی و جهت حکم از طرف ابوالبرکات بغدادی و نقد اندیشه ابن سینا

ابوالبرکات بغدادی در سنت نقادی اندیشه ابن سینا جایگاه ویژه ای دارد. او متفکری است که ازدیدگاه ذهن گرایانه به نقد ابن سینا پرداخته است. او به این منظور، دو شاهد مثال آورده است کهمی توان گفت نوآوری ابوالبرکات بهشمار می رود: 1. طرح نظریه حد مفهومی به عنوان بدیل حدحقیقی؛ 2. قراردادن جهت حکم در جایگاه جهت حمل. این دو اندیشه در متون منطقی، تبارشناسی وتحلیل شده اند که چگونه در منطق نگاری های پس از ابوالبرکات به کار رفته اند. نظریه حد مفهومی بهعنوان بدیل حد حقیقی ریشه در نامگذاری های ما بر اشیاء دارد. به این معنا که اشیاء بر اساسمعرفت حاصل از آنها نامیده می شوند. پس به جای تمنای رسیدن به معرفت اشیای خارج، باید بهحیطه آگاهی خویش و آنچه از اشیاء بر ما پدیدار می شود، خرسند بود. طرح جهت حکم به جایجهت حمل، نظریه ای است که مفهومی تازه در موجهات مطرح می کند. اگرچه بنا بر تحلیلارایه شده، این نظریه بنا بر مسلمبودن مقدمات قیاس در موجهات کارایی نخواهد داشت. در اینپژوهش روشن می شود ابوالبرکات در هر دو نظریه، متفکری ذهن گراست که به حیطه آگاهیبسنده می کند. مضاف بر اینکه هر دو مفهوم در بدنه اندیشه ابن سینا وجود دارند؛ اما ابوالبرکاتآنها را در غیر جایگاه خویش نشانده است.