عناصر افلوطینی در اندیشه ابن سینا در تبیین بعضی از صفات علت اولی

بحث انتساب صفات به خدا و چگونگی و چرایی آن از دغدغه های جدی دو حوزهکلام و فلسفه است. این مساله در بخش الهیات به معنای اخص، شکل جدی تری بهخود می گیرد؛ زیرا این بحث از یک سو به موضوع مدل های آفرینش ارتباط پیدامی کند و از سوی دیگر ایده خدا را در نزد معتقدان واضح می سازد. ابن سینا فیلسوفمسلمان با هر دو دغدغه به این بحث پرداخته و از این حیث شبیه افلوطین فیلسوفتاثیرگذار مغرب زمین عمل نموده است. تا آنجا که وقتی سخن از مدل های آفرینشنظریه صدور به میان می آید، افلوطین از غرب و ابن سینا از شرق در اذهان تداعیمی شود. این مقاله در پی آن است تا نشان دهد که در تبیین نظریه صدور ابن سیناکدامیک از صفات خدا به کار می آیند و در نمونه افلوطینی آن از چه صفاتی تحذیرمی شود و ابن سینا در این مساله و انتساب بعضی از صفات به خدا تا چه اندازه متاثراز مدل افلوطینی است. با بررسی پاره ای از باورها و اعتقادات فارابی فارابی بهعنوان واسطه انتقال برخی از مفاهیم افلوطینی به ابن سینا معلوم می شود که باوجود شباهت های کلی میان افلوطین و ابن سینا در مورد بعضی صفات علت اولی ومدل صدور موجودات از او، تفاوت های اساسی میان این دو فیلسوف وجود دارد کهنمونه آن توجیه ابن سینا از صدور بر اساس انتساب صفات عقل، وجود و حیات بهخدا است که افلوطین در نظریه خود از آنها تحذیر می کرده است.

کلیدواژه ها:

صفات خدا ، عقل ، وجود ، حیات ، افلوطین ، فارابی ، ابن سینا