ماده از نگاه فیزیک و فلسفه

ماده مربوط به طبیعت است و در کنار پژوهش های نظری فلاسفه، دانشمندان علومتجربی نیز به شناخت ماده و فهم ساختار جهان طبیعت پرداخته اند. مفهوم ماده یا جسمدر تاریخ تفکر بشری دچار دگرگونی های بسیار شده و هر کدام از نظام های فلسفیمختلف تصویر و تبیین خاصی از ماده ارایه کرده اند. در تمامی این تبیین ها مسالهتغییرپذیری و امکان پذیرش صورت های مختلف برای ماده مورد توجه بوده است. از نگاهعلم فیزیک، ماده یا جسم از ذرات بنیادین، تجزیه ناپذیر و دارای جنبش و حرکت تشکیلشده است که با توجه به میزان جنبش و حرکت این ذرات، صورت ماده یا انرژی به خودمی گیرند. در تفکر فلسفی، اگر چه اکثر فیلسوفان مسلمان ماده را به عنوان امر بالقوهمحض، جزیی از جوهر جسم می دانند و قایل به ثنویت ماده و صورت هستند ولی در عینحال در مورد اتصال یا انفصال بالفعل اجسام دیدگاه های متفاوتی دارند. البته مسالهنسبت جسم و ماده یک مساله فلسفی صرف نیست و باید آن را در وهله اول موضوع علمتجربی بدانیم و دریافت های تجربی را به عنوان اصل موضوعه بپذیریم و سپس براساس این دریافت ها به تحلیل فلسفی از جسم و ماده بپردازیم. بر همین مبنا در اندیشهصدرایی ماده دیگر جزیی از جسم و دارای عدم فعلیت نیست و اجسام پیرامون ما از ذراتبنیادین بسیار ریزی تشکیل شده اند که دارای حرکت و جنبش دایمی هستند و به اعتبارداشتن خاصیت وجودی دایم التغییر بودن، لفظ ماده بر آنها اطلاق می شود. به این ترتیببه تحلیلی فلسفی از ماده می رسیم که با دریافت های تجربی فیزیک هماهنگ است.

کلیدواژه ها:

ماده ، جسم ، انرژی ، قوه ، فعلیت ، اتصال ، امتداد ، انفصال