تغییرات تنش برشی در شیارها تحت تاثیر شدت باران در خاک مارنی

فرسایش شیاری که در نتیجه تمرکز رواناب بر روی شیب به وجود می آید، یکی از انواع مهم فرسایش خاک در دامنه ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک با پوشش گیاهی ضعیف است. این نوع فرسایش خاک به عنوان آغازین مرحله فرسایش های درون آبراهه ای محسوب می شود. به همین دلیل، شناخت عوامل موثر بر آن از اولویت بالایی برخوردار است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر شدت باران بر تنش برشی جریان () در خاک مارنی انجام گرفت. آزمایش در 10 شدت مختلف باران (از 10 تا 100 میلی متر بر ساعت) در سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی انجام گرفت. نمونه های خاک مارنی از منطقه نیمه خشک غرب زنجان برداشت گردید و به فلوم هایی به طول 4 متر و عرض 9/0 متر ریخته شد. فرسایش شیاری در سه شیار دست ساز تحت شرایط آزمایشگاهی بر اساس مدل WEEP مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش برشی تحت تاثیر شدت باران قرار دارد (000/0P<). شدت باران 30 میلی متر بر ساعت به عنوان شدت باران آستانه برای شروع تنش برشی بود. تنش برشی جریان از روند ثابتی همگام با افزایش شدت باران پیروی نکرد. در شدت باران 60 میلی متر بر ساعت، تنش برشی جریان به اوج رسید و از آن پس به دلیل افزایش سرعت جریان نسبت به دبی و نیز کاهش غلطت رسوب از میزان تنش برشی جریان به تدریج کاسته شد. به طور کلی این پژوهش نشان می دهد که شدت بارندگی، عامل مهم تغییرات شاخص های جریان است.

کلیدواژه ها:

جریان متمرکز ، مدل WEPP ، منطقه نیمه خشک