بررسی و مقایسه شاخص های خشک سالی اقلیمی در شهرستان سیرجان

خشک سالی یکی از خطرات طبیعی بسیار مهم و نگران کننده است که به عنوان یک بحران زیست محیطی جدی در جهان و به خصوص در کشور ما شناخته شده است. پایش موثر و به موقع خشک سالی به عنوان گام نخستین در کاهش آسیب های خشک سالی محسوب شده و می توند سبب توسعه سیستم های هشدار قبلی شود. از این رو ارزیابی کمی و دقیق شرایط خشک سالی دریک منطقه به عنوان قدم اول درمدیریت منابع آب محسوب می گردد. شاخص های مختلف خشک سالی بیان کننده حدود طبیعی خشک سالی های رخداده هستند که به عنوان ابزاری برای تعیین، پایش وارزیابی خشک سالی در مقیاس های مختلف زمانی و مکانی محسوب می شوند. شاخص های خشک سالی تابعی از بارندگی، درجه حرارت، جریان رودخانه ها و پارامترهای قابل اندازه گیری دیگرمی باشند. ازمیان متغیرهای ذکر شده، بارندگی مهم ترین متغیری است که نوسانات آن به طور مستقیم در رطوبت خاک، جریان های سطحی، تغییرات مخازن آب و غیره انعکاس می یابد. لذا در این پژوهش تلاش می شودتا عملکرد سه شاخص خشک سالی اقلیمی از جمله SPI, PNI و ZSI هر سه مبتنی بر تحلیل آمای بارندگی می باشند را در شهرستان سیرجان بررسی ومناسب ترین شاخص را برای پایش خشک سالی درمنطقه مورد مطالعه معرفی می نماید. بدین منظور آمارهای بارش مربوط به یک دوره آماری 20 ساله (1392 -1372)، از اداره هواشناسی شهرستان سیرجان تهیه گردید. آمارهای بارش بر اساس آزمون همگنی RUN Test در محیط نرم افزاری SPSS تصحیح گردیدند. بازسازی نواقص آماری بر اساس روش نسبت نرمال صورت گرفت. نتایج حاصل از تقارن کمینه بارش با رخداد خشک سالی های شدید و بسیار شدید بیانگر این بود که شاخص PNI مقارن با سال وقوع کمینه رخداد خشک سالی بسیارشدید را در تمام ایستگاه ها و شاخص SPI رخداد خشک سالی بسیار شدید را در همه ایستگاه ها به جز ایستگاه سطور به خوبی نشان داد. به طوری که شاخص ZSI عملکرد خوبی را در نمایش رخداد خشک سالی بسیار شدید ارایه نداد و تنها در ایستگاه خیرآباد شرایط خشک سالی شدید را نشان داد. اگرچه، هیچ شاخصی از نظر کم و کیف بالاتر از بقیه شاخص ها نیست، اما بعضی از شاخص ها ممکن است برای بعضی از کاربران مفیدتر باشند. بر این اساس در انتخاب مناسب ترین شاخص جهت پایش خشک سالی در منطقه مورد مطالعه، شاخص PNI در جایگاه اول، شاخص SPI در جایگاه دوم و شاخص ZSI در جایگاه سوم قرار می گیرد.

کلیدواژه ها:

خشک سالی ، شاخص SPI ، شاخص PNI ، شاخص ZSI