اثر گرمایش بر ماکروبنتوزهای خلیج فارس (بوشهر)

تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی از پدیده های رو به رشد در سال های اخیر است که موجب برهم زدن تعادل اکولوژیکی طبیعت شده است. زمین در حال گرم شدن است و در پی این روند تا صد سال آینده دمای کره زمین 34 -3 درجه افزایش می یابد. دما یکی از پارامترهای مهم اکولوژیک است، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب را تحت تاثیر قرار می دهد و از این طریق بر اکوسیستم های دریایی و ساختار اجتماعات آن ها موثر است. در مطالعه حاضر آب گرم خروجی نیروگاه بوشهر بر فراوانی، تنوع گونه ای و ساختار جمعیتی ماکروبنتوزها بررسی شد. بدین منظور، با استفاده از گرب ون وین به مساحت 0/25 متر مربع، نمونه های ماکروبنتوز از 9 ایستگاه با 3 تکرار در هر ایستگاه و در دو فصل تابستان و زمستان 93 جمع آوری شد. در این مطالعه در مجموع تعداد 1324 فرد شمارش شد که این تعداد شامل 120 جنس از 103 خانواده است. پرتاران، سخت پوستان، شکم پایان، دوکفه ای ها، خارپوستان و مرجانیان به ترتیب بیشترین سهم را در فراوانی نمونه های شناسایی شده برخوردار بودند. فراونی کل ماکروبنتیزها و همچنین تعداد گونه ها بدون در نظر گرفتن ایستگاه تحت تاثیر دما، در زمستان بیشتر از تابستان بود. فراوانی کل و تعداد گونه ها در ایستگاه تحت تاثیر آب گرم و در فصل تابستان بیشتر از زمستان گزارش شد. نتایج حاصل از دانه بندی رسوبات، جنس بستر منطقه را از سیلت نشان داد. نتایج آنالیز واریانس دوطرفه نشان داد که اثر ایستگاه، فصل و همچنین اثر متقابل آن ها بر فراوانی کل معنی دار است. همچنین اثر فصل واثر متقابل آن با ایستگاه بر غنای گونه ای معنی دار است ولی اثر ایستگاه بر غنای گونه ای معنی دار نیست. نتایج حاصل از PERMANOVA تفاوت معناداری را در ساختار و ترکیب گونه ای جمعیت ماکروبنتوزها را در بین ایستگاه ها و دو فصل نشان داد. در الگوی پراکنش ماکروبنتوزها ایستگاه تحت تاثیر در فصل تابستان از سایرین جدا شد. در تابستان افزایش 3 درجه ای دمای ایستگاه تحت تاثیر نسبت به محیط اطراف موجب افزایش فراوانی ماکروبنتوزها شد، اما در زمستان که اختلاف دمای این ایستگاه با محیط اطراف کمتر از 1 درجه است، فراوانی ماکروبنتوزها تغییر زیادی نشان نداد. بر اساس یافته های این مطالعه افزایش دمای 3 درجه ای آب در اثر گرمایش جهانی، می تواند بر ساختار، تنوع و فراوانی ماکروبنتوزها در خلیج فارس تاثیر بگذارد و فراوانی آن ها را در قرن آینده افزایش دهد. البته میزان و نوع اثر این گرمایش بر ماکروبنتوزها به عوامل متعدد از جمله عوامل غیر زنده (مثل اسیدی شدن آب ها، تغییرات شوری، میزان نوترینت ها و اکسیژن محلول)، برهم کنش عوامل زنده و غیر زنده، برهم کنش عوامل زنده با یکدیگر، گونه های مهاجم، بیماری ها و همچنین میزان انعطاف پذیری و سازگاری این موجودات باتغییرات جدید بستگی دارد.

کلیدواژه ها:

خلیج فارس ، گرمایش جهانی ، ماکروبنتوز