ارتباط عوامل فیزیکی و کلروفیل a با ترکیب گونه ای ماهیان کف زی در آب های دریایی هرمزگان (خلیج فارس)

واضح است که اولین تاثیر تغییرات اقلیمی در دریا، تاثیر بر شرایط قیزیکی است. این که کدام آبزی در یک مکان خاص در اقیانوس وجود داشته باشد و چگونه زندگی کند، به طور عمده توسط عوامل شیمیایی و فیزیکی تعیین می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل فیزیکی موثر بر الگوی تنوع گونه ای و فراوانی ماهیان کف زی، در سال های 1393 و 1395 در آب های دریایی هرمزگان از راس نایبند تا جنوب شرقی چزیره قشم اجرا شد. نمونه برداری از ماهیان به روش مساحت جاروب شده، انجام گردید. فراوانی هریک از گونه های ماهی در هر ایستگاه نمونه برداری به عنوان عامل مبین ساختار جامعه برآورد شد. عوامل فیزیکی آب دریا و میزان کلروفیل ای در هر ایستگاه نیز با استفاده از دستگاه CTD و در 7 متر نزدیک بستر دریا مورد سنجش قرار گرفت نرم افزار اکسل نسخه 2016 جهت انجام محاسبات و بسته نرم افزاری پرایمر نسخه 6 جهت انجام آزمون های آماری استفاده گردید. آزمون تحلیل RELATE برای تعیین همبستگی بین ماتریس های تشابه فراوانی گونه ها و عوامل محیطی طی دو سال مورد بررسی و آزمو BEST به منظور تعیین زیرمجموعه ای از عوامل فیزیکی که می تواند به بهترین وجه توصیف گر الگوی پراکنش ماهیان کف زی باشند به کار گرفته شد. در سال 1393 تعداد 165 گونه ماهی کف زی در 61 ایستگاه نمونه برداری مشاهده شد. فراوانی کل این ماهیان در هر مایل مربع دریایی 29687 و شاخص غنای گونه ای مارگالف در این سال 15/9 به دست آمد. در سال 1395 تعداد 145 گونه ماهی کف زی در 55 ایستگاه مشاهده شد. فراوانی کل این ماهیان در هر مایل مربع دریایی 41807 و شاخص غنای گونه ای مارگالف در این سال 13/5 به دست آمد. این نتایج حاکی از کاهش 6 تا 15 درصدی در غنای گونه ای ماهیان کف زی طی دو سال بررسی در محدوده تحت پوشش است. در سال های 1393 و 1395 میانگین عوامل محیطی مورد بررسی به ترتیب بدین قرار به دست آمد: عمق آب (41/9 و 42/6 متر)، دمای آب (25/2 و 24/2 درجه سانتی گراد)، هدایت الکتریکی (58/3 و 57/4 میلی زیمنس بر سانتی متر)، شوری (38/8 و 38/9 گرم بر لیتر)، پی اچ (8/29 و 8/15)، درصد اشباع اکسیژن (73/5 و – درصد)، کدورت (- و 15/9ntu) و کلروفیل ای (0/76 و 1 میکروگرم بر لیتر). بر اساس نتایج تحلیل RELATE، همبستگی بین الگوی فراوانی گونه ها و عوامل محیطی مورد بررسی در سال 1393 (p=0/527 و p=0/001) و 1395 (p=0/336 و p=0/001) معنی دار است. این آزمون همچنین نشان داد که الگوی فراوانی گونه ها (p=0/023 و p=0/385) و الگوی مجموعه عوامل محیطی (p=0/022 و P=0/35) بین دو سال مذکور هیچ همبستگی معنی داری ندارند. آزمون BEST نشان داد که دما، هدایت الکتریکی، شوری و پی اچ در سال 1393 (p=0/432 و P=0/01) و 1395 (p=0/416 و P=0/01) به بهترین وجه توصیف گر الگوی تنوع گونه ای و پراکنش ماهیان کف زی هستند. به عبارتی در نقاطی که میزان این چهار عامل باهم مشابه باشد، فراوانی و تنوع گونه ای نسبتا مشابهی را می توان انتظار داشت. عوامل مذکور تابع شرایط اقلیمی هستند ولی این که تغییر شرایط اقلیمی چه تفییرات سودمند یا زیان باری را در تنوع گونه ای ماهیان کف زی می تواند به دنبال داشته باشد مستلزم پژوهش ها و داده های بیشتر است.

کلیدواژه ها:

عوامل فیزیکی ، ترکیب گونه ای ، ماهیان کف زی ، هرمزگان ، خلیج فارس