بررسی میزان گزارشعوارضناشی از تزریق خون در بیمارستان های دارای سیسیتم هموویژلانسدر استان کرمان ازسال 1389 تا پایان 1391مرداد

هموویژلانس (مراقبت از خون) یک سیستم نظارت کشوری بر سلامت خون و فرآورده های آن در تمام مراحل (زنجیره انتقالخون) یعنی از زمان خونگیری از اهداکنندگان تا پیگیری دریافت کنندگان خون و فرآورده های آن است. در این سیستمعوارض ناشی از تزریق خون بصورت سیستماتیک جمع آوری ، گزارش شده وبا تجزیه وتحلیل و به منظور تصحیح برایجلوگیری از وقوع مجدد آنها یک سری اقدامات اصلاحی انجام می شود که در نتیجه باعث هدایت و ارتقای تزریق خون دربیمارستانها می گردد. سیستم هموویژلانس در صورتی موثر واقع خواهد شد که تمامی عوارض ناشی از تزریق خون به موقعتشخیص داده وگزارش شوند. شبکه هموویژلانس در چندین کشور جهت گسترش دانش مورتالیتی و موربیدیتی وابسته بهتزریق خون معرفی شده است که در انگلستان تحت عنوان (SHOT(serious hazard of transfusion در سال 1996 ودر فرانسه تحت عنوانHemovigilance بوده و توسط قانون در سال 1993 ایجاد گردیده است . طیف haemovigilance ممکن است به تمامی اثرات ناخواسته در فرایند تزریق خون گسترش یابد، بنابراین گزارشها باید بر اینگونه حوادث مرتبط بابیمار تاکید نمایند . به همین جهت تصمیم به تزریق خون برای بیمار باید بر اساس ارزیابی دقیق فواید و عوارض آن برایبیمار بوده و آگاهی و مهارت لازم برای تشخیصو درمان هر گونه واکنش ناسازگار خونی و عوارض آن دارا باشیم.اهداف :1 – تعیین میزان شیوع عوارض حاد ناشی از تزریق خون2- تعیین عوامل مرتبطروش تحقیق :مطالعه توصیفی بود.دراین مطالعه بیمارستانهایی که از سال 1389 تا پایان مرداد 1391 سیستم هموویژلانس را استقرار دادهاند وارد مطالعه شدند .در سال 1389 از مجموع 30 مرکز درمانی در استان اعم از ( دانشگاهی ، خصوصی ، دولتی ، تامیناجتماعی ، کلینیک و.... ) ، تعداد 3 مرکز بعنوان Pilot جهت استقرار نظام هموویژلانس انتخاب شدند . از نیمه دوم 1390 تا پایان مرداد 91 تعداد 10 مرکز دیگر به این سیستم افزوده شد. که در مجموع 13 مرکز درمانی تحت پوشش سیستمهموویژلانس قرار گرفتند. در این محدوده زمانی تعداد 1952 پرستار. 113 پزشک و 157 پرسنل آزمایشگاه در محلبیمارستانها و یا حضور در سازمان انتقال خون تحت آموزش استقرار هموویژیلانس قرار گرفته اند.در مدت زمان مطالعه حاضر، از مجموع 65135 واحد فراورده های خونی مصرف شده در 13 مرکز درمانی ، تعداد 138 موردعارضه حاد متعاقب تزریق خون گزارش شده است. از طریق بررسی فرم های گزارش شده و براساس متغیرهایی همچون نوعفرآورده تزریقی، تشخیص بیماری، فاصله زمانی شروع تزریق با بروز عارضه و... تجزیه و تحلیل داده ها صورت گرفت. به منظورتجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری توصیفی – استنباطی و نرم افزار (SPSS-16.5) استفاده شد. یافته ها :- از تعداد کل مصرف خون و فراورده های خونی 65135 واحد ( 100 %)، تعداد 138 عارضه حاد متعاقب تزریق خون (0/2%)گزارش شده است.- از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % )، نسبت به میزان مصرف فراورده های خونی در مراکز درمانی ، بیشترینتعدادعارضه گزارش شده 6 مورد ( 1%) از بیمارستان خاتم الانبیا ص شهرستان بافت و کمترین تعداد عارضه گزارش شده از بیمارستان افضلی پور (0/1%) گزارش شده است.- از نظر سن از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % )، بیشترین گروه سنی به تعداد 51 نفر زیر 20 سال ( 37 % ) وکمترین مربوط به سن های بین 69-60 به تعداد 5 نفر (3/6%) و 79-70 به تعداد (3/6%) بوده است. - از نظر جنس از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % )، تعداد 74 نفر (53/6%) زن و تعداد 64 نفر (46/4%) مرد بوده اند.- از نظر نوع بیماری، از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % ) بیشترین عارضه گزارش شده 57 مورد (41/3%) ازبیماران تالاسمی گزارش شده است.- از نظر نوع فراورده مصرفی، از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % ) بیشترین نوع فراورده مصرفی، گلبول قرمز متراکم55 واحد (39/9% ) بوده است. - از نظر فاصله زمانی شروع تزریق تا بروز عارضه از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % )،حداقل و حداکثر فاصله زمانی از 1 دقیقه تا 1440 دقیقه ( 24 ساعت) گزارش شده است . بیشترین بیماران به تعداد 25 نفر (18/1%) در فاصله زمانی 60 دقیقه از شروع تزریق عارضه را نشان داده اند. - از نظر نوع عارضه گزارش شده ، از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % ) بیشترین نوع عارضه به تعداد 98 مورد (71%) آلرژیک خفیف بوده است.- از تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 %)، تعداد 3 مورد (2/2%) مربوط به خطای تکنیکی ( ناسازگاری ABO) بودهاست. که منجر به فوت نشده اندو بیماران بهبود یافته اند. - دو بیمارستان سینا شهرستان زرند و قایم شهرستان بردسیر هیچگونه عارضه ای تا کنون گزارش ننموده اند.- از نظر Out Come بیماران به تعداد 138 عارضه گزارش شده ( 100 % ) ، همگی بهبود یافته اند. نتیجه گیری :با توجه به تعداد عوارض گزارش شده نسبت به میزان مصرف خون وفراورده های خونی این چنین استنباط می شود که گاهاعوارض متعاقب تزریق خون بخوبی تشخیص داده نشده و یا تشخیص داده شده ولی گزارش و مستند سازی نگردیده است. کهباید این امر مهم را به مراکز درمانی القاء نمود با اطلاعات فراهم شده توسط سیستم hemovigilance می توان با یک منبع قابل اطمینان، اطلاعات مفیدی در رابطه با عوارض ناشی از تزریق خون (اطلاعات مفید در مورد موربیدیتی و مورتالیتی) برایجامعه پزشکی فراهم نمود که می تواند نقش هدایتی در رابطه با اقدامات اصلاحی بمنظور پیشگیری از عود برخی از حوادثداشته باشد.