زبان عرفان در قرآن و ادب فارسی

عرفان و تصوف گرچه معمولا باهم به یک معنا به کار می روند؛ اما عرفان را می توان جنبدی نظری تصوف و تصوف را نسخه ی عملی یا سیروسلوکی عرفان دانست. برخی پژوهشگران برای تصوف پس از پیدایش، قایل به مرحله ای به نام جذب اند که در آن، تصوف عناصری از عرفان های سایر ملل را در خود جذب کرد و پرورد؛ اما بررسی عناصر بنیادین عرفان اسلامی نظیر وحدت وجود، عشق، ولایت، سیروسلوک، فنا و بقا و .... و تطبیق آن با قرآن، این نظریه را با چالش روبه رو می کند. از این عناصر، وحدت وجود و ولایت از محوری ترین مبانی عرفان ابن عربی است که در فتوحات مکیه و فصوص الحکم آنها را تبیین کرده و در واقع ولایت نه تنها نقطهی اتصال عرفان شیعی با اندیشه های ابن عربی و پیروان اوست؛ بلکه تقطهى وحدت و چتری است که تمام مشربهای عرفانی را در سایه ی خود گرد هم می آورد. همچنین آمیخته بودن علم و عمل یا عرفان و تصوف با یکدیگر و بلکه تقدم داشتن عمل بر نظر و اینکه دانش عرفان محصول سیروسلوک و ثبت دریافت های باطنی است و این در فضای شریعت اسلامی رخ می دهد، تاییدی دیگر بر ابتنای عرفان اسلامی بر قرآن است.

کلیدواژه ها:

عرفان ، تصوف ، قرآن ، وحدت وجود ، عشق ، ولایت ، سیروسلوک ، فنا و بقا۔