تجلی تفکرات اشراقی سهروردی و حکمت مثالی صدرایی در معماری مساجد دوره صفوی

در عصر صفوی، فرهنگ تشیع و تصوف به خلق صورت های هنری بدیعی منجر گشته است. فضای حاکم بر معماری این عصر را می توان فضایی شیعی ایرانی دانست که حکمت خسروانی سهروردی در اندیشه های ملاصدرا و فلسفه به بار نشسته تشیعی در ان جاری است. در این مقاله، به تعریف اشراق و عالم مثال از دیدگاه فلاسفه ای چون سهروردی و ملاصدرا پرداخته می شود. و هدف از این پژوهش پاسخ گویی به سوال تفکرات و اندیشه های اشراقی سهروردی و ملاصدرا چه تاثیری در معماری مساجد دوره صفوی گذاشته است می باشد مساجد مورد تحلیل (مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله و مسجد چهارباغ) هر سه مربوط به دوره صفوی و جز شاهکارهای هنری این دوره محسوب می شوند. در این پژوهش که یک پژوهش تاریخی تحلیلی و توصیفی است، اطلاعات به شکل هدفمند از مآخذ (شامل کتب و پژوهش ها) با استفاده از ابزار کتابخانه ای گردآوری و پس از آن تصفیه و نقد ارزیابی شده است و در پایان نتایج حاکی از آن است که فلسفه اشراق و حکمت عالم مثال در تفکر اسلامی تاثیر بسزایی در معماری مساجد صفوی اصفهان داشته است و بسیاری از هنرها و معماری سنتی ایرانی در دوره صفوی براساس حکمت مثالی و تفکر اشراقی شکل گرفته است و معمار هنرمند تبلور ساحت عامل مثال را مبتنی بر تعالیم و آداب برگرفته از فتوت نامه ها پرده از اسرار عالم قدسی برکشیده و جلوه ای از تجانس میان عالم معنا و عالم مجاز را شکوفا کرده است.

کلیدواژه ها:

تفکر اشراق ، عالم مثال ، سهرودی ، ملاصدرا ، مسجد ، صفوی