دولت توسعه گرای هاشمی رفسنجانی و سیاست تعدیل اقتصادی

پس از جنگ تحمیلی، با درک نیازکشور به بازسازی و توسعه، دولت هاشمی رفسنجانی برنامه های توسعه اقتصادی و اجتماعی را تنظیم نمود. در تمامی این برنامه ها لزوم تغییر در ساختار اقتصادی ایران مورد توجه قرار گرفته بود. تاکید بر تعدیل ساختاری اقتصاد و کوچک سازی دولت، آزادسازی اقتصاد، کاهش وابستگی به نفت و توسعه پایدار مهم ترین بخش های برنامه توسعه اقتصادی بودند که بر اساس دیدگاه های اقتصاد سرمایه داری و اندیشه لیبرالیسم اقتصادی پیگیری می شد. دنبال نمودن توسعه محوری به عنوان رکن اصلی برنامه های دولت هاشمی رفسنجانی سیاست داخلی و خارجی ایران را تحت تاثیر خود قرار داد. دولت برای تحقق اصول مورد نظر خود در بخش داخلی از اقتصاد دولتی زمان جنگ فاصله گرفت، رشد اقتصادی، افزایش تولید ناخالص ملی، جذب سرمایه های خارجی وکاهش بیکاری را در راس سیاست های اقتصادی دولت قرار داد. این کار به مدد چرخش نخبگان، به قدرت رسیدن تکنوکرات ها، تغییر قانون اساسی و... میسر شد. اگرچه دولت از هیچ تلاشی در این زمینه کوتاهی نکرد؛ اما همه شاخص های اقتصادی طبق آن چه انتظار می رفت رخ نداد و وابستگی عمده اقتصاد ایران به نفت، افزایش حجم دولت و ناتوانی در رسیدن به اهداف تعیین شده در برنامه های توسعه، اعطای گزینشی یارانه ها، عدم اصالت این طرح ها و نداشتن مبنایی اسلامی ایرانی، نبود زیرساخت های لازم برای اجرای این طرح ها، عوارضی چون رانت خواری، ثروتهای بادآورده،تورم، افزایش نقدینگی و افزایش شکاف طبقاتی را به همراه آورد که دستاوردهای مثبت این دوره را تحت الشعاع قرار داد.

کلیدواژه ها:

سیاست توسعه محوری ، دوره سازندگی ، سیاست خارجی ، هاشمی رفسنجانی