جایگاه توانبخشی و مددکاری بلایا و حوادث غیرمترقبه

انسان و جوامع انسانی در طول تاریخ در معرض بروز خطرات و بلایای طبیعی و غیر طبیعی بوده اند. برخی از این بلایا دارای ابعاد کوچک بوده و مسئله چندانی خاصی راایجاد نمی کرده است ولی برخی از این بلایا به صورت یکباره و ناگهانی اتفاق افتاده و ایجاد آشفتگی و تغییر حالت سریع در یک وضعیت خاص از زندگی جوامع را نموده که از آن تحت عنوان بحران نام برده می شود. بلایا 2 نوع کلی طبیعی (سیل، زلزله، طوفان) و غیر طبیعی (تکنولوژیکی، انسانی، اکولوژیکی) دارند. بر اساس تعریف WHO به حوادث و بلایایی که بصورت یک پدیده اکولوژیکی ناگهانی اتفاق بیفتد وپیرو آن نیاز به دریافت کمک خارجی باشد حوادث غیر مترقبه اطلاق می گردد. حوادث غیر مترقبه ممکن است به صورت محلی (local)، استانی (Regional) و یا کشوری (National) باشد. مسئله مهم در این گونه حوادث این است که افراد صدمه دیده ممکن است ظرف چند دقیقه یا ساعت همه هستی و متعلقات خود را از دست بدهند و شاهد مرگ عزیزان خود باشند و از این رهگذر متحمل استرس های گوناگونی گردند که هرکدام از آنها می توانند یک فرد را از پا در بیاورند و منجر به ایجادیک بحران عمومی گردد. عوامل موثری را در طبقه بندی بحران ها مطرح می کنند مانند: شدت بحران، نوع منبع ایجاد کننده بحران، ماهیت بحران، شیوه های مواجهه با بحران و … در واقع بحران نوعی پاسخ ب وقایع خطرآفرین است و نوعی پاسخ به خطرزائی یک حادثه است که معمولا بصورت یک شرایط دردناک و ناخوشایند تجربه می شود. بحران می توان به صورت محدود و یا درازمدت باشد. وقتی که تعادل هیجانی حاصل از بحران به ثبات قبلی خود برگشت نماید بحران دفع می شود. حال در این موقعیت اگر واکنش های سازگارانه ای در برابر بحران به حرکت در آیند منجر به حل بحران می شود و اگر واکنش های ناسازگارانه ای در برابر بحران به حرکت در آیند منجر به عمیق تر شدن بحران و بروز علائم و اختلالات روانی گوناگونی می گردد. لذا مداخله مناسب در یک بحران و بهره گیری از شیوه های بحران زدایی در این مواقع و درست به وضعیت جسمی و روحی آسیب دیدگان و انجام امور توانبخشی و مددکاری مناسب در آن مقطع حساس می باشد. متاسفانه در کشور ما توانبخشی و مددکاری در حوادث غیر مترقبه هنوز به آن جایگاه شایسته و لازمی را که باید داشته باشد پیدا نکرده و تدابیر درست و مناسبی که جامع و کامل باشد برای آن در نظر گرفته نشده و بیشتر حالت غیر فعال دارد.