سیمای شهر کابل در پرتو هنر محیطی

کاربرد هنر در فضاهای باز و محیط های عمومی - که با تصاویر پیش اتاریخی آغاز می شود از حدود هفت دهه قبل با پرداختن به موضوع حفاظت از محیط زیست و تقویت حس محیط دوستی ، به نام هنر محیطی از میان گرایش های متعدد هنر مفهومی سر برآورده است. مقوله هنر محیطی در بستر فضاهای شهری، وجوه مشترک فراوانی با مفهوم هنر شهری یافته است، چنانچه برای اصطلاح هنر محیطی می توان دو گرایش عمده قایل شد: هنر محیط زیستی و هنر شهری . باوجود وضعیت ناگوار محیط زیست در افغانستان، هنر محیط زیستی در این کشور پدیده ای جدید است، ولی کاربرد هنر در فضای باز یا هنر شهری سابقه طولانی در اعماق تاریخ این سرزمین دارد. افغانستان با داشتن آثار تاریخی و هنری ارزشمند از دوره های مختلف، پیشینه هنر شهری را در خود دارد، که نمود آن طی یک دهه گذشته بر سیمای شهر کابل احیا شده است. اهداف: برجسته سازی نقش هنر محیطی در اجتماع و تاثیری که می تواند در روحیه و طرز تفکر شهروندان- که شاهد جنگ و ویرانی در شهرهای خود طی چهار دهه گذشته بوده اند برجای بگذارد؛ و نیز ضمن تحلیل کارهای اندکی که تاکنون در این زمینه انجام یافته است، به مسیولان و هنرمندان راه های تقویت، بهبود و معنی بخشیدن به این جریان نوپا را خاطر نشان سازد. مساله: مانند سایر رشته های علوم اجتماعی، هنر می تواند در جریان زندگی روزمره مردم، در رابطه به مسایل اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، اطلاع رسانی، آموزشی؛ و خلق محیط و فضای زیبا برای مردم، موثر باشد. طی ده سال اخیر، شهر کابل به عنوان پایتخت افغانستان، شاهد خودنمایی آثار هنری گونه ای در برخی فضاهای باز و اماکن عمومی خود بوده است. رابطه ای میان این سازه ها با هنرهای گرافیتی، مجسمه سازی، و معماری مشاهده می گردد که نما، معنی و چگونگی ساخت آن ها نیاز به تامل و بررسی دارد. فرضیه: ورود هنر به محیط زندگی روزمره و فضاهای شهری می تواند تا حد زیادی به سیمای خشک و پر هرج و مرج شهر کنونی کابل روح و نشاط ببخشد. روش: از روش های زیر استفاده شده است: کتابخانه ای. کتب مرجع، مجلات هنری، پایان نامه های تحصیلی از مقطع ماستری، گزارشنامه ها، هفته نامه ها و کتابخانه های الکترونیکی، میدانی. مشاهده، تحلیل و تدقیق پدیده های هنر محیطی و هنر شهری در مکان های که اجرا شده، مصاحبه. استادان باتجربه و بلند رتبه هنر، مسوولان و سازمان دهندگان اجراء و نصب آثار هنر شهری. نتیجه: در دنیای امروز، اجرا و نصب آثار هنری در محیط شهرها می تواند تغییرات مهمی را در شیوه زندگی، افکار و رفتار شهروندان موجب شود. نقش دادن به هنر در فضاهای شهری، یکی از بهترین و مناسب ترین راه ها به سوی زیباسازی منظر شهری و ساختن فضاهایی جهت تمرکز و تعامل شهروندان، مخصوصا در شهر شلوغ و آشفته کابل می باشد. آنچه در فضاهای عمومی این شهر ظرف ده سال گذشته اجرا شده، جدا از ارزش هنری و معنوی که باید داشته باشد، تا اندازه ای توانسته به منظر و سیمای شهر کابل تغییر بیاورد، و نیز در راستای بیرون ساختن هنرها از حاشیه و سهم دادن هنرمندان در جریان مسایل زندگی واقعی مردم، منحیث کارهای اولیه شمرده شوند.

کلیدواژه ها:

هنر ، محیط ، طراحی ، سیما ، شهر