انعکاس کمال عقل در قانون مجازات اسلامی

کودکی به دلیل قرار داشتن در سنین و برهه خاص ، می تواند برای کودکان دورهای پر مخاطره تلقی گردد؛ چرا که کودکان در این دوره به دلیل طبع لطیف و زودباورانه خود ممکن است تبدیل به بزهکار اتفاقی گردند به عبارت اخری هم آماج جرم قرار می گیرند و هم مرتکب بزه می شوند . قانون مجازات اسلامی با تمسک به برخی اقوال فقهی و نگاهی حمایتی به کودکان ، در ماده 91 اولین تاسیس معاضدتی خاص را ایجاد نموده است. در ماده معنون کودکان زیر 18 سال به نوعی به دلیل شبهه در بلوغ اشد از شمول مسیولیت کیفری در باب حدود و قصاص خارج می گردند دو شرط اساسی ماده فوق ، عبار ت است از شبهه در کمال عقل و وجود نقایص خردی و ضعف تعقل و شرط دیگر مربوط به عدم ادراک صحیح از نوع رفتار و جهل حرمتی می باشد. کمال عقل در ماده موصوف ناظر بر ضعف قوه تعقل است که ناشی از عدم ادراک صحیح از وقایع رخدادی و حسن و قبح عمل ارتکابی است. واژه مزبور نه به حد جنون می رسد و نه این قدر کم اهمیت است که به مرز برداشت غلط برسد ؛ بلکه مراد مقنن نقصان قوای ذهنی و دماغی است . پر واضح است که این خلاء عقلی است که موجب زوال مسیولیت کیفری فقط در قصاص و حدود می شود.لذا نگاه حمایتی ماده می تواند موجب مبسوط الید بودن قضات در احراز دو شرط فوق و حاکمیت اصاله الرایه گردد. شاید این تصور ایجاد شود که منظور مقنن خدشه در رکن معنوی است ولی روح ماده حکایت از نگاهی ژرف تر دارد که در پوسته این تفسیر ظاهری نمی گنجد. در این مقاله به اهمیت نقش مفهوم کمال عقل در تاسیس ایجادی قانونگذار خواهیم پرداخت و یافته های این جستار ،مبین ضعف قدرت تعقل و قوای دماغی کودکان بالغ زیر 18 سال می باشد.

کلیدواژه ها:

کمال عقل ، بلوغ شرعی ، بلوغ اشد ، بزهکاری