تحولات حقوق کودک در اسلام

در حوزه ی کنوانسیون حقوق کودک مشاهده می شود که کودک یک انسان آسیب پذیر معرفی شده است و نیازمند یک سری از حقوق اساسی و بنیادین برای رشد شخصیت و جامعه پذیری است. در مفاد پیمان نامه ی حقوق کودک از ارزش گذاری به خانواده به عنوان اصلی ترین شاخص و به عنوان گروه بنیادین جامعه سخن گفته شده و ایجاد شرایط محیطی سالم برای رشد کودکان گوشزد گردیده است آنچه که ادیان الهی خصوصا اسلام به حقوق ذاتی کودک برای ساختار جامعه ای سالم و دگر اندیشی برای سلامت جامعه مد نظر است، کنوانسیون حقوق کودک نیز در بسیاری از موارد همان حقوق را در مواد خود به طور مکرر یادآور شده و جامعه جهانی را برای حصول آن ترغیب کرده است. هر چند در بندهایی از قوانین بین اللملی از جمله کنوانسیون حقوق کودک و فقه اسلامی تناقض وجود دارد، از جمله در مبحث فرزند خواندگی یا بحث مسیولیت کیفری؛ اما بسیاری از بندهای این کنوانسیون از جمله حقوق خانواده، اهمیت و جایگاه حقوق خانواده به عنوان بنیادی ترین حق جهت رشد و تبلور اندیش ه های کودکان، حاکی از نزدیکی دیدگا ه هاست. تاریخ حقوق کودکان و نوجوان نشان گر عکسالعمل متفاوت جوامع در مقابل اطفال و دفاع از حقوق آنان در ادوار مختلف بر حسب شرایط متفاوت بوده است. در این میان کشورهای اسلامی بر حسب فقه اسلامی نقش قابل توجهی در تحولات حقوق کودکان و نوجوانان داشته اند. اندیشهی بشردوستانه، مخصوصا در مورد کودکان و نوجوانان؛ ره آورد مشترک بسیاری از کشورها (از جمله کشورهای اسلامی) در پرتو جلب همکاریهای بین المللی و ضرورت حمایت از کودکان از حیث تغذیه، بهداشت، آموزش و پرورش و ... صورت عملی به خود گرفت و منجر به تصویب اعلامیه ی حقوق کودک در 20 نوامبر 1959، قطعنامهی 29 نوامبر 1985، و قطعنامهی 14 دسامبر 1990 شد.مهم ترین نکته ای که در مقایسه، حقوق کودک در مذهب اسلام و کنوانسیون بین المللی حقوق کودک باید بدان پرداخت، حق رزرو یا همان حق شرط بسیار بزرگی است که برخی از کشور های اسلامی از جمله جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، یمن، و چند کشور دیگر برای خود در پذیرش و اجرای آن قایل شده اند. این معاهده ی لازم الاجرا در این کشور ها تا جایی قابلیت اجرا دارد که مفاد آن بر خلاف شریعت اسلام نباشد. در پایان لازم به ذکر است که همین مساله باعث بروز مسایل و مشکلات فراوانی درعرصه حقوق بین الملل و در رابطه با این قبیل کشور ها، در خصوص حقوق کودک شده است.

کلیدواژه ها:

کودک ، فقه ، اسلام ، موانع مسیولیت ، کنوانسیون بین المللی حقوق کودک