واکاوی ابعاد پزشکی، فقهی و حقوقی رشد و کمال عقل در قانون مجازات اسلامی

مطابق ماده 91 قانون مجازات اسلامی 1392 در جرایم موجب حد یا قصاص هرگاه در رشد و کمال عقل افراد بالغ کمتر از هجده سال شبه هوجود داشته باشد، به جای مجازات حد یا قصاص، مجازاتهای پیش بینی شده در مواد 88و 89 همان قانون مورد حکم قرار می گیرد. گرچه مقصود قانونگذار به صراحت بیان نشده است، ولی ظاهرا مقصود این است که در این فرض محکومیت به مجازات قصاص و یا حد منتفی شده و مجازات های تامینی و تربیتی جایگزین آن می شود. مطابق تبصره این ماده دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام یا از هر طریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند. در عین حال معیار احراز رشد و کمال عقل معین نشده و همین امر می تواند مشکلات و ابهامات زیادی را در عمل به وجود بیاورد. مخصوصا اینکه ارتباط حکم این ماده با مواد 89،88 و 146 قانون پیش گفته نیز تا حدی دارای ابهام است.در این مقاله تلاش می شود تا با دید انتقادی، مشکلات عملی و البته ابهامات نظری این ماده مورد بررسی قرار گیرد.