؛ بهشت ثانی و کوچه آراسته از خرمی ، شکل و جایگاه خیابان (ها) در جعفرآباد و قزوین صفوی

  • سال انتشار: 1396
  • محل انتشار: دو فصلنامه مطالعات معماری ایران، دوره: 1، شماره: 12
  • کد COI اختصاصی: JR_JIAS-1-12_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 321
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

حمیدرضا جیحانی

استادیار دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان

فاطمه رجبی

کارشناس ارشد مرمت بناها و باف تهای تاریخی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

چکیده

زمانی که قزوین به عنوان پایتخت شاه طهماسب انتخاب شد، دولتخانه و مجموعه ای از باغ ها، در اراضی موسوم بهزنگی آباد ساخته شدند. با تخریب بخش وسیعی از مجموعه صفوی قزوین، آثار ناچیزی از آن باقی مانده است. این آثارناچیز و منابع دیگر همواره دست مایه قرار گرفته اند تا شکل شهر و طرح دولتخانه و باغ های مجاور آن آشکار شود. باوجود این، به نظر می رسد اطلاعات موجود برای فهم طرح شهر صفوی و خصوصیات اجزای مهم آن همچون خیابانکافی نیستند و شکل، طرح و خصوصیات خیابان صفوی به اندازه کافی مطالعه نشده است. این مقاله به دنبال یافتنموقعیت و خصوصیات خیابان یا خیابان های دارالسلطنه قزوین است. شاعر دربار، عبدی بیگ شیرازی به دستور شاه،دارالسلطنه و از جمله باغ سعادت، کاخ ها و برخی خیابان ها و میدان ها را توصیف کرده است. این توصیفات، سندی مهمبرای فهم فضاهای شهر جدیدی است که در زمان طهماسب در شمال قزوین ساخته شد. برخی از جهانگردانی که بهقزوین رفته اند، مشاهدات خود را از دربار صفوی در بخش هایی از دست نوشته ها و ترسیم های خود شرح داده اند. از میانآنها پیترو دلاواله، دن گارسیا فیگویروا و انگلبرت کمپفر بیشتر از دیگران، اطلاعاتی درباره دارالسلطنه قزوین ارایهکرده اند. در این مقاله که روشی تفسیری و توصیفی تاریخی دارد، ابتدا شرح عبدی بیگ از خیابان های مجموعه مطالعهشده است. با شناخت فضاهای توصیف شده در شعر و تطبیق ویژگی های آنها با ترسیم های کمپفر و نوشته هایدلاواله و فیگویروا، موجودیت و موقعیت خیابان یا خیابان ها و ارتباط آنها با یکدیگر در بستر شهر قابل فهم است.بر این اساس به جز خیابان شمالی جنوبی و خصوصی درون باغ اطراف ارشی خانه و سایر خیابان های درون باغ ها، دوخیابان در بیرون باغ های خصوصی قابل شناسایی است: نخست، خیابانی نیمه عمومی که میان سردر عالی قاپو و سردرباغ اطراف ارشی خانه قرار دارد و دوم، خیابانی که سردر عالی قاپو را به شهر قزوین متصل می کند و انتهای جنوبی آننزدیک جلوخان مسجدجامع بوده است.

کلیدواژه ها

شاه طهماسب، عبدی بیگ شیرازی، قزوین، دارالسلطنه صفوی، باغ سعادت آباد، خیابان

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.