ظهور نظام حقوقی اسلام و تاثیر آن بر هزینه های انعقاد قرارداد در شبه جزیره عربستان (مقدمه ای بر تحلیل اقتصادی تاریخ فقه)

وجود یک نظام حقوقی مشخص که حقوق مالکیت و حقوق قراردادها را به خوبی تعریف نماید میتواند نقش مهمی در کاهش هزینه های انعقاد قرارداد داشته باشد. شمال شبه جزیره عربستان در روزگار پیش از ظهور اسلام فاقد قانون مالکیت و قانون قراردادها و در نتیجه یک نظام حقوقی مشخص بود و همین امر هزینه های انعقاد قرارداد را در وضعیت نامساعدی قرار میداد. هجرت پیامبر(ص) به مدینه زمینه های مناسبی را برای معرفی آموزه های حقوقی اسلام ایجاد کرد. البته این سوال مطرح است که با توجه به منع کتابت حدیث و مکتوب نشدن تعالیم حقوقی اسلام در سده اول هجری، آیا مجموعه تعالیم حقوقی اسلام میتوانست نقش یک نظام حقوقی را در کاهش هزینه های انعقاد قرارداد ایفا نماید. چنانکه در پاسخ نشان خواهیم داد مکتوب بودن آیات الاحکام و نیز حضور کبار و صغار صحابه که خود مستقیما و یا با یک واسطه از تعالیم حقوقی اسلام آگاهی یافته بودند و نیز نقش آنان در اداره دادگاه ها میتوانست تا حدود زیادی خلا مذکور را پر نماید. به علاوه تعالیم مذکور گستره وسیعی از مسایل حقوقی به ویژه مسایل مرتبط با حقوق مالکیت و حقوق قراردادها را در بر میگرفت. بدین ترتیب با توجه به مجموعه شواهد و مدارک تاریخی و فقهی میتوانیم این فرضیه را که اسلام نظام حقوقی مشخصی را طراحی و معرفی نکرده بود رد نماییم.

کلیدواژه ها:

حقوق و اقتصاد ، هزینه های مبادله ، فقه و حقوق اسلامی ، تاریخ شبه جزیره عربستان ، تاریخ فقه و فقها