التوجیه؛ تطوره و بلاغته

مقاله حاضر به بررسی سبک توجیه در علم بلاغت میپردازد. توجیه از جمله محسنات معنوی در علم بدیع است که علمای بلاغت آن را محتمل الضدین و ابهام نیز مینامند. هدف از آن آوردن جملاتی است که احتمال دو معنای مختلف را به طور یکسان دارد؛ مثل مدح و ذم. بشار بن برد پیشگام بکارگیری این سبک در ادبیات میباشد و سکاکی نخستین کسی است که آن را توجیه نامید. این مقاله بر آن است نظرات علمای بلاغت در این سبک و اهداف بکارگیری آن را کنکاش نماید. همچنین در کنار اشاره به سیر تاریخی آن به ذکر نمونه هایی از شعر و نثر جهت نمود بیشتر زیبایی های این سبک میپردازد. بررسیها نشان میدهد که بسیاری از علماء، توجیه را با سایر آرایه های ادبی به اشتباه میگیرند حال آن که تفاوت های بسیار و ظریفی بین آنها میباشد. توجیه سبکی است که نه تنها ادیبان آن را بکار میبرند بلکه هرکس اندک هوش و ذکاوتی داشته باشد از آن بهرمند میشود به همین خاطر دارای ارزش بلاغی والایی است هر چند در کتاب های بلاغی کمتر بدان توجه شده است.

کلیدواژه ها:

توجیه ، بدیع ، آرایه های معنایی ، بلاغت