ارزیابی شاخص مخاطره بوم شناختی فلزات سنگین در خاک سطحی بوستان های شهری تهران

زمینه و هدف: فلزات سنگین از شایعترین آلاینده های خاک های شهری هستند که سلامت انسان و به ویژه کودکان را از طریق بلع و یا استنشاق تصادفی خاک و گردوغبار آلوده در معرض خطر قرار میدهند. از این رو، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی شاخص مخاطره بوم شناختی فلزات سرب، کادمیوم، کروم و مس در خاک سطحی بوستان های شهری تهران در سال 1395 انجام یافت. روش بررسی: 60 نمونه خاک از بوستان های ملت، الله، ولایت . اکباتان و پیروزی جمع آوری گردید، محتوی عناصر سنگین نمونه ها پس از آماده سازی و هضم اسیدی در آزمایشگاه، به روش طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی ICP خوانده شد. همچنین شاخص خطرپذیری بالقوه بوم شناختی تجمعی فلزات سنگین Risk Index (RI) در خاک محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از آزمون های شاپیرو-ویلک Shapiro-Wilk test ، تحلیل واریانس یک طرفه One-Way ANOVA ، تی تست One Sample T-Test و ضریب همبستگی پیرسون (Pearson Correlation Coefficient) انجام یافت.یافته ها: کمینه و بیشینه میانگین غلظت عناصر در نمونه های خاک برابر با 0/52±0/25 و 153/81±31/83 mg/kg بهترتیب مربوط به کادمیوم و سرب بود. از طرفی میانگین غلظت عناصر  سرب و مس در نمونه ها بیشتر از رهنمود WHO بود. همچنین بیشترین مقادیر آلودگی مربوط به بوستان ولایت واقع در جنوب بود. نتایج محاسبه شاخص RI نشان داد میزان تجمعی فلزات سنگین خاک برابر با 99/16 و در محدوده کم خطر قرار داشت.نتیجه گیری: هرچند میزان تجمعی فلزات سنگین خاک در محدوده کم خطر قرار داشت، ولی از آنجا که میانگین غلظت عناصر سرب و مس از رهنمود WHO بیشتر بود، نسبت به کنترل منابع ورود آلودگی به محیط، پایش دورهای منابع خاک سطحی به ویژه در بوستان‎های شهری که شهروندان بخش عمدهای از اوقات فراغت خود را در آنجا سپری میکنند و خودداری از احداث بوستان های شهری در حاشیه جاده ها به خصوص محله ای پرترافیک توصیه میشود.

کلیدواژه ها:

فلزات سنگین ، مخاطره بوم شناختی ، خاک سطحی ، بوستان شهری ، تهران