بررسی تطبیقی جبران ضرر و زیان در الزامات خارج از قرارداد در حقوق ایران و فرانسه

مطالعه با هدف بررسی تطبیقی جبران ضرر و زیان در الزامات خارج از قرارداد در حقوق ایران و فرانسه انجام شده است. مطالعه از نوع تطبیقی و اسنادی می باشد که گردآوری اطلاعات از طریق فیش برداری صورت گرفته و تحلیل اطلاعات با طبقه بندی و تحلیل محتوایی فیشها به سرانجام رسیده است. نتایج نشان می دهد که اصول کلی، اهداف و رو شهای جبران ضرر و زیان در الزامات خارج از قرارداد در حقوق ایران و فرانسه، کمابیش یکسان و به هم نزدیک است. لاکن کیفیت استفاده از روش های عمده جبران، اولویت ها و ترجیحاتی که به هریک داده می شود، اندکی متفاوت است. دو شیوه مشترک جبران عینی و معادلی در الزامات خارج از قرارداد وجود دارد و از این لحاظ حقوق دو کشور با هم مشترکند. در اهداف و در شرایط ضرر قابل مطالبه نیز تفاوت چندانی یافت نشد. اما در مفهوم برخی از انواع جبران (نظیر جبران زیان های جمعی و دولتی، مفهوم شبه جرم، انواع جبران های نمادی و اسمی و جزایی)، علی رغم اشتراکات زیاد، پاره ای کاستی ها نیز در حقوق ایران مشاهده شد که منشا اغلب آنها، خلاء های مفهومی و دسته بندی، در حقوق ایران است. به لحاظ کیفیت استفاده از روش ها، در حقوق ایران، جبران عینی به ویژه در باب زیان های مادی و مالی، بر جبران بدلی مقدم است. اگرچه جبران بدلی به خصوص پرداخت پول نیز رواج دارد، اما وسیله اصلی جبران، عین است. اما در حقوق فرانسه، وسیله اصلی جبران، پرداخت معادل پول است و جبران معادلی به ویژه به صورت پرداخت پول بر سایر روش ها ارجحیت و اولویت دارد و طریقه اصلی جبران درالزامات خارج از قرارداد است. همچنین، حقوق ایران و فرانسه، در نوع وسیله جبران و اختیاراتی که به دادگاه و قاضی در تعیین آن می دهند، با هم تفاوت دارند. در حقوق فرانسه، اصل بر جبران نقدی خسارت است و گزینش شیوه جبران در اختیار قضات قرار دارد و با وجود مصادیقی از جبران عینی، اغلب حکم به جبران نقدی خسارت می شود، اما در حقوق ایران، چنین نیست.

کلیدواژه ها:

جبران ، ضرر و زیان ، الزامات خارج از قرارداد ، حقوق ایران ، حقوق فرانسه