تاثیر مراسم آیینی بر ارتقاء پیوندهای اجتماعی، با احیای قرارگاه های مذهبی-آیینی در شهر

بررسی مراسم سوگواری در ایام محرم و مکان های اجرای این مراسم در جوامع شیعه نشین نشان می دهد که این مکان ها می توانند تاثیر بسیار مهمی در هویت بخشی به معماری و شهرسازی این شهرها داشته باشند. مراسم آیینی سنتی به خصوص تعزیه و شبیه خوانی به عنوان عناصر فرهنگی پویا که از اعتقادات و باورهای انسانی نشات گرفته، نقش موثری در افزایش پیوندهای اجتماعی افراد ایفا می کند. نظریه ی پیوند اجتماعی هیرشی به عنوان چارچوب تحقیق، زیرشاخه های نظریه ی کنترل اجتماعی بوده و مولفه های آن، مشارکت اجتماعی، باور، دلبستگی و تعهد است. با توجه به ویژگی های فرهنگی کشور ما و به ویژه نقش اسلام و باورهای دینی، در هویت ملی و اجتماعی ایرانیان، بررسی چیستی و ماهیت ویژگی های کالبدی فضاهای آیینی بدیهی می نماید. فرض براین است که فضاهای آیینی بر میزان پیوند اجتماعی افراد تاثیرگذار است و باعث افزایش سطح هویت فرهنگی در شهرها می شود. از این رو سوالاتی از این دست مطرح می شود که آیا معماری می تواند به اعتلاء و باززنده سازی فرهنگ و نمایش های آیینی کمک کند معماری فضاهای آیینی چه تاثیری بر میزان مشارکت اجتماعی افراد دارد در مقاله حاضر، براساس روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، بحث در خصوص اینکه فضاهای آیینی چیست و قرارگاه های مذهبی-آیینی مانند حسینیه ها باید دارای چه مولفه هایی باشند، بیان شده است. در ادامه به بررسی شاخص های کالبدی حسینیه ها و تطبیق این شاخصه ها با مولفه های برقراری پیوند اجتماعی، پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که قرارگاه های مذهبی-آیینی چه از نظر عملکردی، چه کالبدی و معنایی، برشهروندان و محیط شهری تاثیرگذارند. لذا ساماندهی به این فضاها، موجب ارتقاء پیوندهای اجتماعی می شوند.

کلیدواژه ها:

مراسم آیینی ، پیوندهای اجتماعی ، حسینیه ها ، قرارگاه های مذهبی- آیینی