سیاست مداری مذهبی نادر افشار، انگیزه ها و موانع

آتش تعصبی را که پادشاهان متاخر صفوی در داخل کشور روشن کرده بودند، سرانجام دامن خود آنها را نیز گرفت و زمانی که نادر حکومت را تصاحب کرد، شعله های این آتش هنوز زبانه می کشید. نادر بر روی ویرانه های حکومت دیرپاییده ای که حتی از خاکسترش نیز بوی تند تنفرات مذهبی بر می خواست، درصدد بنای حکومتی جدید برامده بود و این در حالی بود که در ضمیر ناخودآگاه مردم، مشروعیت ترکیبی استثنایی صفوی ها، بعنوان میزانی برای حق تصاحب قدرت، ذهنی شده بود . این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و در پاسخ به این پرسش که: انگیزه ها و موانع نادر افشار در اجرای سیاست مدارای مذهبی چه بود تاکید دارد که نادر با تمام شایستگی، فاقد همه عناصر مشروعیت بخش صفویان بود و این امر در گزینش سیاست تسامح مذهبی از سوی نادر نقش مهمی داشت، تا بتواند حداقل در بیرون از چنبره مشروعیت درون ذهنی شده صفوی، پایگاهی پیدا نماید، و با همراه زیستی مسلمانان، قوام حکومت خ ویش را ممکن سازد. اما تقابل نادر با روحانیون شیعی، که نماد بیرونی شعایر درونی شده مذهب شیعی در ذهن مردم بودند از داخل، و رویارویی با حاکمان عثمانی که بود و نموشان مدیون تعصب، و اختلافات مذهبی بود از خارج، اصلاحات مذهبی نادر را عقیم گذاشتند. در ایام سفر به هندوستان، دغدغه های مذهبی، نادرشاه را متوجه شیوه اکبرشاه در همزیستی ادیان در آن دیار نمود، ولی به کارگیری زور شمشیر برای برهم زدن سنت ها و تعصبات در جامع ای سنتی، از سوی فردی فاقد خون و تبار و فرهمندی ، شورش و اشوب را در زمان حیاتش و بازگشت سریع جامعه به باورها و رفتارهای پیشین را، بعد از مرگش، بدنبال داشت.

کلیدواژه ها:

نادرشاه ، تساهل مذهبی ، آشوب ، مشروعیت