توسعه و کاربرد کاربرگ سلامت رودخانههای شهری

شاخصهای ارزیابی سلامت رودخانه های شهری به عنوان یکی از راهکارهای نوین مدیریت شهری و مشارکت شهروندان در حفظ و ارتقای اکوسیستم شهری، باید به گونهای انتخاب شوند که از یک سو سنجه های تشکیل دهنده هر شاخص به سهولت قابل اندازه گیری باشند و از سوی دیگر نمادی از سلامت رودخانه و محیط زیست اطراف آن باشند. در این مقاله، فرایند ارزیابی سلامت رودخانه های شهری از طریق توسعه کاربرگهای سلامت رودخانه که ابزاری ارزشمند جهت ارایه اطلاعات در مورد شرایط رودخانه میباشند، تشریح شده است. نظام امتیازدهی با وزن یکسان جهت تشویق مشارکت شهروندان در تشخیص مسایل اصلی مربوط به سلامت رودخانه و شناسایی مشکلات آن به کار رفته است. برای تکمیل کاربرگ سلامت، ابتدا نقشه مکانی منطقه مورد مطالعه ترسیم و از یک نشانه برای تعیین موقعیت محل پیمایش و تکمیل کارت گزارش رودخانه استفاده میشود. همچنین انواع مختلفی از فعالیتهای انسانی، کاربری اراضی یا سایر ویژگیهای مورد نظر و در هر محل جزییاتی که ممکن است در فاصله بین دو بازدید تغییر کند ثبت میشود. با استفاده از این کاربرگها میتوان رودخانه های مختلف و یا مکانها یا بازه های مختلف از یک رودخانه را مقایسه نمود. همچنین در این مقاله طبقهبندی پیشنهادی در مورد ارزیابی سلامت رودخانه ارایه شده است. نسخه بومیسازی شده کاربرگ ارزیابی سلامت رودخانه جهت ارزیابی سلامت رودخانه های کشور شامل 9 طبقه، وضعیت بستر و حریم رودخانه، وضعیت ساماندهی رودخانه، وضعیت آبدهی رودخانه، وضعیت وجود زباله و تخلیه نخاله، بو و تخلیه فاضلاب، رنگ و کدورت جریان، پوشش گیاهی و فضای سبز و حیات وحش، شرایط اجتماعی حاشیه رودخانه و دسترسی به رودخانه و توسعه شهری مناسب میباشد. کاربرگ های توسعه داده شده در پروژه پایلوت رودخانه فرحزاد به کار رفته است. در این مطالعه موردی، 56 نفر در ارزیابی سلامت و امتیازدهی به وضعیت رودخانه فرحزاد، مشارکت نموده و استفاده از کاربرگها با استقبال مناسب شهروندان مواجه شد. نتایج ارزیابی و تکمیل میدانی کاربرگ سلامت رودخانه فرحزاد نشان داد که بالاترین امتیاز به وضعیت بستر و حریم رودخانه و پایینترین امتیاز به شرایط اجتماعی حاشیه رودخانه تعلق گرفت.

کلیدواژه ها:

ارزیابی کیفی اقدامات احیا ، برنامه پایش ، ، کاربرگ سلامت رودخانه ، مشارکت شهروندان