نقدی بر برنامه ریزی رایج در طرحهای عمرانی با استفاده از فلسفه ساخت و ساز ناب (Iean construction)

همه مدیران تمایل به تسریع یا کاهش انحراف پروژه ها دارند، اما با این وجود و علیرغم برنامه ریزی های تفصیلی در ابتدای پروژه ها، میانگین انحراف زمان و هزینه در پروژه های عمرانی کشور معمولاً بسیار بیشتر از پیش بینی ها است. براساس آمار گزارش شده از سوی مسئولین سازمان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ، میانگین وزنی زمان اجرای طرح های ملی که در سال 82 در ایران خاتمه یافته اند، بیش از یک دهه یعنی حدود 11 سال بوده است. این در حالی است که در کشورهای برخوردار از توسعه صنعتی، ارقام متناظر زمان اجرای طرح های ملی حدود چهار سال یعنی بیش از 2/5 برابر کوتاه تر از ارقام گزارش شده در ایران است. باید دانست که شرایط حاکم بر طرح های عمرانی بازتاب شیوه های مدیریت مجموعه های مرتبط با آنهاست بنابراین شیوه های نوین مدیریتی می تواند راهگشا باشد. در حالیکه در ادبیات مدیریت، هدف از مرحله کنترل بررسی میزان انحراف از برنامه و تشخیص عوامل ایجاد این انحراف برای جلوگیری از تکرار آنها و بازگشت به میزان پیشرفت برنامه ریزی شده می باشد، از بررسی میزان انحراف از برنامه پروژه های عمرانی ملی در سالهای مختلف، مشاهده می شود که درصد انحراف از برنامه در سالهای گذشته نه تنها ثابت نمانده است که تقریباً هر ساله با مقداری افزایش نسبت به سال قبل خود نیز مواجه بوده است. یکی از عوامل موثر در تاخیر پروژه های عمرانی ماهیت برنامه ریزی این نوع پروژه ها می باشد که کمتر بدان پرداخته شده است. در این مقاله با بررسی نحوه برنامه ریزی رایج در طرحهای عمرانی، تحلیل می شود که مبنای برنامه ریزی پروژه های عمرانی و متعاقب آن کنترل رایج در کارهای عمرانی بر پایه غلطی بنیان نهاده شده است و ماهیت این نوع برنامه ریزی(برنامه ریزی رایج طرحهای عمرانی) دلیلی روشن برای عدم تحقق برنامه های پیش بینی شده می باشد. همینطور ، سیستم برنامه ریزی و کنترلی جدیدی بنام Last Planner که از آموزه های ناب سازی ساخت و ساز (Lean Construction) بدست آمده، نیز توضیح داده می شود.

کلیدواژه ها:

ساخت و ساز ناب ، برنامه ریزی ، کنترل ، سیستم Last Planner