طراحی نواحی (شهرک های) صنعتی و بررسی ضوابط و استانداردها بر اساس مقایسه چند نمونه های موردی در ایران و جهان

صنعت ساختمان یکی از عمده ترین مصرف کنندگان ماده و انرژی در جهان است و ضروری بنظر میرسد تا استراتژیهای طراحی در ساختمانهای جدید بسوی آینده جهت گیری شوند و چنان باشند تا میزان مصرف و متعاقبا آلودگی به حداقل برسد. این در حالست که استانداردهای معماری برای واحدهای صنعتی و ساختمانهای کارگاهی خصوصا در ایران (کارگاهها، انبارها، دپوها، کارخانجات و ساختمانهای دیگری از این دست) کمتر مورد بررسی قرار گرفته اند. شرایط صنوف ساکن در اینگونه بناها بگونه ایست که بدلیل مسایل خاص آکوستیکی، نیاز به تاسیسات سنگین و حمل و نقل ویژه (جاده ای، ریلی و در برخی موارد حمل و نقل دریایی و هوایی)، این صنایع خارج از محیطهای شهری و بدور از نقاط مسکونی ساخته میشوند و همین امر موجب متروکه ماندن آنها شده است. لزوم نزدیکی به شهرها و محل زندگی صاحبان اصناف مذکور باعث میشود تا این فضاها، حوممه ها و کمربندهای سبز شهرها با بخود اختصاص دهند و موجبات نابودی طبیعت سبز اطراف شهرها را فراهم آورند. علاوه بر آن، مسایل مربوط به اتلاف انرژی، مصرف نامناسب مواد اولیه، حمل و نقل ناکارا، عدم کنترل، نظارت نامناسب، عدم نگهداری صحیح، ساختارهای غیر قابل انعطاف و تکراری در ساخت و نیز بسیاری مسایل دیگر موجب گردیده اند تا وضعیتی بحرانی برای معماری چنین فضاهایی پدید می آید و عملا آنها را به مصرف کنندگان نامناسب منابع و آلوده کنندگان محیط زیست تبدیل نموده است. این وضعیت، نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان با اندک تفاوتها و تمهیداتی وجود دارد. هرچند اقداماتی با روشهای متفاوت، در نقاط مختلف جهان جهت بهینه سازی معماری صنایع مزاحم صورت پذیرفته و آزمایشاتی انجام گرفته است، در ایران این اقدامات جنبه اجرایی یا توجیه اقتصادی نیافته است. گواه آن نیز اینست که کماکان واحدهای صنعتی به روش احداث سوله های تکراری و غیرقابل انعطاف، با اتلاف انرژی بسیار بالا طراحی و ساخته میگردند. این مقاله که بر اساس مقایسه چند نمونه موردی بدست آمده است، روشی مقایسه ای دارد و منابع آن به روش کتابخانه ای بدست آمده اند. در این نوشتار، مقایسه ای بین اصول طراحی شهرکهای صنعتی در نقاط توسعه یافته و آنچه در ایران اجرا میشود صورت میپذیرد و در خاتمه پیشنهاداتی جهت طراحی نواحی صنعتی در ایران ارایه میشود.

کلیدواژه ها:

نواحی صنعتی ، دسترسی ها ، محیط زیست ، استانداردها ، شهرکهای صنعتی