مطالعه تغییرات ساختار فضایی شهر کاشان و اثرات آن بر محدوده تاریخی (نمونه موردی: محله محتشم)

امروزه محدوده تاریخی شهر کاشان از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و جایگاه آن در شهر بسیار تضعیف شده است. اکثر ساکنین بومی محله های تاریخی خانه های خود را ترک کرده و قشر ضعیف جامعه شهری جایگزین آن ها شده و بناها تخریب و یا دچار فرسودگی کالبدی شده اند. به نظر می رسد که ریشه بخش قابل توجهی از این مشکلات، به دگرگونی در ساختار فضایی شهر و تغییر جایگاه محدوده تاریخی در شهر امروز باز می گردد. این پژوهش تلاش می کند تا تاثیر تغییراتی را که در سده گذشته در ساختار فضایی شهر رخ داده است، بر محله تاریخی محتشم مطالعه کند. این مطالعه به کمک شیوه اسپیس سینتکس به تحلیل توپولوژیک شهر کاشان در سه مقطع زمانی متفاوت می پردازد. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهند که تغییرات رخ داده در اثر توسعه شهر و احداث خیابان های جدید که طولانی و پهن هستند، از منطق فضایی شهر پیروی نکرده اند و با وجود افزایش در میانگین متغیرهای فضایی اتصال و انسجام کل شهر کاشان در صد سال گذشته و همچنین کاهش متغیر عمق این شهر، این تغییرات تنها مربوط به همان خیابان های جدیدالاحداث هستند. بررسی محله تاریخی محتشم نشان می دهد که نه تنها اتصال گذرهای آن و انسجام آنها با شهر افزایش نیافته، بلکه کاهش نیز یافته است و هرچه به مرکز محله نزدیکتر می شویم، این کاهش افزایش می یابد. همچنین بخش مرکزی محله در عمق بسیار زیادی قرار گرفته است. چنین تغییرایی سبب برهم زدن ساختار منسجم و همگن محله، به انزوا رفتن آن، تخریب تدریجی بناها و به طور کلی کاهش جایگاه اجتماعی محله محتشم شده اند.

کلیدواژه ها:

ساختار فضایی ، کاشان ، محله محتشم ، اسپیس سینتکس