تحلیل نقوش مهرهای دوره عیلامی بر پایه اشکال و معنای نمادین تصاویر

انسان پیش از تاریخ در حدود هزاره ششم پیش از میلاد و اوایل هزاره پنجم از پناهگاه های سنگی و غارها دست کشید و سکونت در دشت را آغاز کرد. با پیشرفت تمدن انقلابات مدنی از قبیل خانه سازی، اهلی کردن حیوانات، فعالیت های کشاورزی، صنعت سفال سازی، کوزه گری، تهیه دوک های سنگی و گلی برای نخ ریسی و پارچه بافی و ساختن ابزارهای مختلف حتی لوازم زینتی و آرایشی از انواع سنگ ها و مهرها، ارتباط بین اقوام و ملت ها بیشتر شد. در نتیجه معاملات و تجارب در میان مردمان جوامع توسعه پیدا کرد. در همین زمان بود که حس زیبایی شناسی بشر را بر آن داشت که به قطعات استخوان و ابزار دیگری چون سوزن، درفش، نیزه و غیره کنده کاری کنند و هم در این زمان بود که بر روی خشت های گلی که تاثیرپذیر بودند نقوشی قرار دادند که از اثر آن نقوش مالکیت افرادی که خشت زده بودند معلوم می شد. مهر از جمله آثاری است که سهم بارزی در شناسایی بسیاری از مسایل گوناگون از ادوار گذشته و کهن دارد و تحقیق و بررسی در آنها می تواند باب گشای بسیاری از مجهولات بازمانده روزگاران دیرین باشد، از جهتی کنده کاری را شاید بتوان اولین اثر هنری انسان بدوی دانست که بوسیله آن تلاش نموده تا خواسته های مادی و ظاهری، امیال و محسوسات روحی و فکری خود را منعکس سازد. در این تحقیق به بررسی و تحلیل انبوه نقشمایه های بکار رفته بر روی مهرها دوره عیلامیان مانند نقشمایه های زن، مرد، حیوانات، الهه ها و فعالیت های آنها، مذهب، نحوه زندگی، شکار و غیره پرداخته شده است. تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیلی- تاریخی انجام شده است و شیوه جمع آوری اطلاعات به شیوه اسنادی بر اساس مطالعه کتابخانه ای بوده است. این تحقیق نشان داد که مهرها در دوره عیلامیان در زمینه های مختلف کاربرد داشته است و سرچشمه نقوش روی مهرها بیشتر ریشه در اعتقادات و باورهای مردمان آن دوره دارد و عیلامیان مهرها را برای انواع نیازهای خود از جمله مذهبی، طلسم و اقتصادی می ساختند. نقوش ایجاد شده بر روی مهرها توسط عیلامیان موجوداتی به شکل انسان یا جانوران، نقوش هندسی، گیاهی، اساطیری و غیره را نمایش می دهد. با بررسی این نقوش تقریبا این نظریه که مهرها تزیینی بوده اند، رد شده است مگر برخی از آنها که به دست افراد و برای استفاده شخصی بوده است.

کلیدواژه ها:

عیلام ، مهر استوانه ای ، نقشمایه مهر ، تصویرسازی