شناخت اسمعیل بن الحسن بن الحسین الحسینی الجرجانی (سید اسماعیل گرگانی)

سید اسماعیل جرجانی یکی از برجسته ترین طبیبان قرن خود بود که ریشه در شهر تاریخی جرجان یا گرگان داشت. معرفی خود وی ، تالیفات و ویژگی های آنها هدف اصلی این مقاله را در بر می گیرد. برای توجه به این مهم ابتدا به اوضاع اجتماعی گرگان زادگاه او توجه شده است تا در بستر آگاهی از این وضعیت ، شهر جرجان، زندگانی وی، تالیفاتش و نیز علت مهاجرت او مورد عنایت قرار گیرد. همچنین تکیه بر چهار کتاب اصلی و پر آوازه او بیش از سایر آثارش مورد تدقیق نظر واقع شده اند، مخصوصا کتاب ذخیره خوارزمشاهی این نامدار که علاوه بر شناساندن مختصر آن، به برجسته ترین شاخصه های آن نیز توجه گردیده است. مثل معادل سازی پزشکی واژه های آن و اهمیت کتاب بعنوان منبعی برای واژه های فارسی آن دوران. نکته دیگر آنکه کتب و منابعی که برای تالیفات جرجانی اعم از ایرانی و یونانی، مورد استفاده اش بودند نیز از نظر دور نمانده است. اما نو آوری این نگاشته تکیه و تاکید بر اثبات تعلق نامبرده به شهر جرجان بوده است تا بدین گونه رفع شایبه نیز بشود. برای این امر سه شاخصه مهم مورد کنکاش قرار گرفته اند. نخست استناد به نوشته های خود او، دوم شناسایی واژه های استرابادی (گرگان کنونی) در آثارش و سوم انطباق برخی از باورهای طبی مردم گرگان کنونی با تیوریها و یافته های پزشکی اش.