بررسی ساختار نظام فضایی معماری ایرانی و تاثیر آن بر کیفیت عبادی در مساجد

نوع کاربری فضا، عملکرد انسان ها و حادث های خاص می تواند قداست را محو یا ایجاد کند. به طور معمول کالبد، نوع عملکرد و کاربری فضا را تامین می کند. البته بدین معنا نمی باشد که تنها عامل کالبد است. نیت، انگیزه و عملکرد افراد نیز در این رابطه موثر می باشد مبانی نظری و حکمت مکان مقدس از دیدگاه دین، تفسیر کلمه مقدس از لحاظ لغوی و ماهوی و مفهوم قداست در اسلام و قرآن بررسی و تحلیل شده و سپس نظام فضایی و همچنین ساختار آن در چگونه شکل گرفتن فضاهای قدسی در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. نظام فضایی به عنوان حلقه واسط بین وجه ملموس و غیر ملموس معماری، سازمان یافته و الگوی فضایی بوده، که باید و نبایدهای الگوی زندگی را فراهم می سازد که این نظام چیزی فراتر از عملکرد گرایی را به ذهن القاء می کند. نظام فضایی معماری ایرانی انواع و ساختارهای سه گانه ای که شامل سلسله مراتب مفهومی، مرکزی و محوری بوده و دارای ساختار جهت گیری ، مرکز گرایی و محوریت عمودی تعریف شده است. در معماری مساجد باتوجه به ساختار نظام فضایی، معمار در پی خلق فضایی پویا ملموس و قابل درک که پویایی خود را از ساختار نظام فضایی وام دارد که از این رهگذر همواره معرف هویتی ویژه برای آدمیان بوده و همواره حجاب از رخسار حقایق ورازهای هستی بر می دارد و آدمی را با خود رهسپار سفر روحانی می کند. این سیر روحانی و بریدن از جهان ماده تنها در تار و پود بیانی مقدس و در ساحتی متبرک و مقدس متجلی می شود که همان فضای قدسی (مسجد) می باشد. همواره مسجد سرآمد هنر قدسی به مدد این نظام فضایی، جهت بوجود آوردن حس حضور بیش از هر عنصر کالبدی دیگر انسان را به حضور در پیشگاه پروردگار دعوت می نماید.

کلیدواژه ها:

نظام فضایی ، ساختار نظام فضایی ، فضاهای قدسی ، معماری ایرانی