سفالینه های دوره ایلخانی بستری بر ظهور و بروز عناصر و فرهنگ مغول

مغولان این قوم ددمنش با پیشین های مبتنی بر خرافه، توحش، بربریت، انسان ستیزی، بدویت و تمامی رذایل اخلاقی، به سرزمینی آکنده از فرهنگ و تمدن، انسان گرایی با دینی مبتنی بر اخلاقیات و انسان مداری با محوریت توحید، هجوم آوردند و آنچنان خرابی و ویرانی ببار آوردند که سال های سال کشورهای دنیا از زیر بار این تخریب ها کمر راست نکردند. حاصل این ویرانگری انقراض خلافت خاندان عربی بنیعباس و در هم شکستن سلطنت آنها و پدید آمدن تقسیمات سیاسی جدید در آسیای غربی و رانده شدن ترک های عثمانی به آسیای صغیر و سپس به داخله اروپا و تعویق تمدن و ترقی روسیه و غیر مستقیم تاخیر رنسانس، همه از آثار و نتایج هجوم مغولان بود ....(ورجاوند،1366، مقدمه نویسنده)آمدن مغولان به ایران همراه با کشت و کشتار، قتل و غارت وسیع حیات اجتماعی این سرزمین بود. تامین جانی از میان رفت و امنیت مالی سکه بی رونقی شد ... یاس و نومیدی جامعه را فراگرفت ... شیوه نامردمی ریشه گرفت. پتروشفسکی،1366،ص د از مقدمه مترجم در مورد کشته شده ها نیز این کلام بس که هرکجا صد هزار خلق بود بی مبالغت صد کس نماند. جوینی، 1378،ص پیشروی مغولان فاتح نتایج مهمی به بار آورد این هجوم گسترده مغولان با تشکیل دولتی واحد همراه بود و به دلیل اینکه برای آمدن به ایران از چین گذشته بودند استقرار روابط مستقیم بین ممالک شرقی آسیا و نواحی غربی را در پی داشت که یکی از مهمترین نتایج آن اختلاط دو تمدن قدیم چینی و ایرانی بود. جابه جایی عظیم هنرمندان این دو قوم در زیر سایه دولت واحد مغول باعث شد تا ایشان بسیاری از معلومات و معارف خود را به یکدیگر منتقل کنند که یکی از این معلومات، هنر تصویرگری بود. از طرف دیگر علاقه مغولان به زنده نگهداشتن آداب مغولی با وجود قبول اسلام و اقامت در ایران و آنچه را که به مغول و آداب و مراسم اجداد آنان متعلق بود، موجب گردید که هنرمندان دوره ایلخانی با در نظر گرفتن علاقه مندی مغولان با توجه به خاستگاه و آداب و سنن آنان به همراه تاثیرپذیری از هنر تصویرگری چینی سفالینه های این دوره را با تصاویری تزیین کنند که با داشتن روح اصیل هنر ایرانی، از نقشمایه هایی چینی و نقوش طبیعتی که مغولان با آن آشنا بودند برخوردار باشد تا با وجود زیبایی مورد اقبال و رضایت حاکمان مغولی نیز واقع گردد.نگارنده در نظر دارد در این مقاله با پرداختن به خاستگاه و موطن کوه های آلتایی اصلی مغولان و همچنین آداب و رسوم و علاقه مندی ایشان به همراه تاثیر پذیری از هنر و تکنیک تصویرگری چینی با دستمایه قرار دادن چند سفالینه و کاشی از دوره ایلخانی، نقوش سفالینه های این دوره را متاثر از این دو مقوله نتیجه گیری نماید.