بررسی و تطبیق عام با مطلق و شباهت ها و تفاوت های این دو را از منظر اصولی ها وتطبیقآن با حقوق موضوعه

عام و مطلق از جمله صفاتی هستند که ممکن است در موضوع حکمی جریان یافته و دایره اجرای آن را در سطحی گسترده رقم بزنند. عام , عبارت از مفهومى است که کلیه افراد و مصادیق خود را شامل شود . مانند : همه دانشمندان به بشریت خدمت کرده اند . خاص : برخلاف عام , برخى از افراد و مصادیق مفهوم را فرا مى گیرد . مانند : دانشمندان خداشناس به بشریت خدمت کرده اند .اصولی ها عام و مطلق را الفاظی می دانند که دلالت برشمولیت مفهومی می کند، منتها مطلق فقط درجنس خود دلالت برشمولیت کرده، اما عام شمولیت برهرچیزی که صلاحیت انطباق برآن را داشته باشد می کند.اصولا عام با الفاظی مثل کل،هر،همه یا جمع همراه با الف ولام ونکره درسیاق نفی ونهی شناخته شده وازمطلق که دلالت بر طبیعت وماهیت میکند جدا می گردد.نحوه شمول و سریان هم در عام و هم در مطلق ممکن است متفاوت باشد به این معنا که گاهی ممکن است مراد متکلم از آوردن لفظ عام یا مطلق آن باشد که هر یک از افراد عام یا مطلق مستقلا مورد امتثال قرار گیرند مثل اکرم کل انسان که مراداکرام تک تک مصادق انسان به صورت مستقل است این نوع را اصطلاحا استغراقی می گویند، که در عام برای این منظور لفظ کل و الفاظی با این معنا به کار می رود و در مطلق مخاطب با عقل خود آن را درک می کند. و گاهی ممکن است امتثال مجموع افراد من حیث المجموع باشد که در اینجا فقط یک امتثال وجود دارد و اگر یکی از مصادیق امتثال نشود گویی هیچ امتثالی تحقق نیافته است. مثال: به ایمه ایمان بیاورید این نوع را اصطلاحا مجموعی می گویند.گاهی نیز متکلم امتثال یک فرد نامعین از جمعی را به نحو علی البدل می خواهد به گونه ای که مخاطب مخیر است در انتخاب هر فرد از افراد آن مجموعه، که این نوع اصولا در عام با به کار بردن لفظ ای و در مطلق با ادراک عقل و مقدمات حکمت فهمیده می شود مثل اعتق رقبه . مهم ترین تفاوت هایی که برای عام و مطلق می توان بیان کرد از این قرار است: 1. دلالت عام برعموم ناظر بر افراد است ولی دلالت مطلق غالبا ناظر بر اصول و عوارض 2. مطلق ماهیت بشرط شیء است و عام ماهیت کثره مستغرقه 3. عموم کمتر از مطلق در معرض تزلزل است. 4. از همه مهم تر دلالت عام بر عموم بالوضع ولی دلالت مطلق بر عموم با مقدمات حکمت میباشد. در صورت تعارض عام با مطلق مشهور اصولی ها قایلبه مقدم بودن عام هستند به دلیل وضعی بودن و منجز بودن دلالت عام، برخی اصولی ها نیز این ملاک را برای تقدیم عام کافی ندانسته و قایل به تساقط می باشند.

کلیدواژه ها:

عام ، مطلق ، مجموعی ، استغراقی ، بدلی ، خاص ، وضع ، ماهیت ، لا بشرط شیء ، تعارض