بررسی ویژگی های مورفومتریک و فرایند غالب هیدرولوژیک در گسترش آبکندها در اقلیم های استان فارس

فرسایش آبکندی یکی از مهم ترین انواع فرسایش آبی است و به دلیل اتصال بالا دست آبخیزها به پایین دست و تسریع در زهکشی رطوبت خاک و آب زیرزمینی مناطق واقع در اطراف آن ها نقش مهمی در انتقال آلاینده ها، کاهش تولید اراضی دیم و مراتع و به خطر افتادن امنیت غذا و افزایش خطر بیابانی شدن مناطق خشک دارد. این تحقیق در نظر دارد با بررسی ویژگی های مورفومتریک آبکندهای مختلف در اقلیم های استان فارس و فرایندهای غالب هیدرولوژیک موثر در گسترش آبکندها و تولید رسوب طبق آخرین نظرات و فرمول های ارائه شده توسط دانشمندان متخصص در این بحث به ارائه راهکاری مناسب در جهت کاهش پدیده مخرب فرسایش خاک و تولید رسوب اقدام نماید و هم چنین مشخص کند در چه اقلیم هایی و دارای چه ویژگی های از نظر مساحت و شیب، آبکندهای استان فارس گسترش بیشتری دارد. بدین منظور پانزده آبکند معرف از هر اقلیم به روش دومارتن اصلاح شده انتخاب گردید و موارد لازم از طریق میدانی اندازه گیری شد. سپس روابط از طریق نرم افزار Excell مشخص گردید و نوع فرایند غالب هیدرولوژیک در گسترش آبکندها تعیین گردید و با ضرایب منطقه ای تحقیقات انجام شده در خارج از کشور مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد با توجه به فرمول ارائه شده برای آستانه توپوگرافی، و مشخص شدن ضرایب منطقه ای، فرایند رواناب سطحی در اقلیم های خشک بیابانی سرد (نی ریز) و خشک بیابانی معتدل (فداغ)، فرایند غالب هیدرولوژیک موثر بر گسترش آبکندها است و در اقلیم خشک بیابانی گرم (کنار تخته)، نیمه خشک معتدل (میشان)، نیمه خشک سرد (گوراسپید)، مدیترانه ای معتدل (دؤکرد)، فرایند رواناب زیر سطحی عامل هیدرولوژیک موثر در گسترش آبکندها می باشد. نتایج موید این نکته است که در بالغ بر پنچاه درصد از اقلیم های اداری فرسایش آبکندی استان فارس، فرایند هیدرولوژیک زیر سطحی سبب گسترش آبکندها و تولید رسوب شده است. لذا افزایش پوشش گیاهی در اطراف آبکندها می تواند از رواناب زیر سطحی و گسترش آن ها بکاهد.

کلیدواژه ها:

فرسایش آکندی ، آستانه توپوگرافی ، فرآیند هیدرولوژیک ، اقلیم ، مساحت آبخیز ، رواناب سطحی ، رواناب زیر سطحی