مقایسه ی تطبیقی تغییرات دین زردشتی از سقوط ساسانیان تا پایان سده چهارم هجری

پیروزی اعراب بر ایرانیان و سقوط شاهنشاهی ساسانی ، فقط یک پیروزی سیاسی و تغییر حکومت یک کشور نبود، تغییر بزرگتر نیز پدید آمده بود؛ دین و آیین یک ملت نیز دچار دگرگونی شده بود. در دوره ساسانیان دین رسمی کشور آیین مزدیسنا بود و روحانیان آن در موقعیت برتر قرار داشتند. از طرفی شعار اعراب برای حمله به کشورهای مختلف ، گسترش اسلام بود، به همین دلیل پس از فتح کشورها تلاش خود را برای مسلمان کردن کشور فتح شده به کار می بستند. در چنین شرایطی روحانیان زردشتی دریافتند که نیازمند تغییراتی در آداب و باورهای خود هستند، در این پژوهش با تکیه بر اسناد و متون تاریخی ، به خصوص متون پهلوی نگاشته شده در قرون اولیه اسلامی در مقایسه با منابع مربوط به دوره ی ساسانی و از روش توصیفی _ تحلیلی ، مهمترین تغییرات در باورها و آداب پیروان آیین مزدیسنا در چهار سده اول اسلامی بررسی می شود. آدابی که در دوره پیشین جزو نشانه های زردشتی بودن بود و یا اجرای آن گریز ناپذیر بود. تغییرات قابل توجه و مهم در این دوره عبارتند از : افزودن پیش گویی های آخر زمانی متناسب با شرایط روز، حذف زروانیسم ،تلاش جهت اثبات اهل کتاب بودن ، و چشم پوشی از یکسری آداب از قبیل بستن کستی، عقد ایوک زنی و ستر زنی ، مراسم دفن مردگان و انتخاب دستور.

کلیدواژه ها:

زردشتیان ، ساسانی ، زروان ، مزدیسنا ، اسلام