جایگاه و نقش معنویت در نظام سلامت

معنویت، یک نیاز ذاتی همه انسان ها است و جستجویی برای یافتن معنا و هدف در زندگی است( Pehler,2009) .. معنویت، قدرتی است که همه ابعاد زندگی را منسجم کرده و جهت و مسیر را مشخص می کند (Ellershaw,2011). بروز بیماری و ناخوشی بخصوص بیماری های تهدید کننده زندگی بحران مهمی در زندگی هر فرد می باشد که لزوم توجه کل نگر به همه ابعاد انسان از جمله بعد معنوی را در مراقبت سلامت خاطر نشان می سازد (Bingham,2007).روش بررسی: به منظور یافتن مطالعات و منابع مرتبط با موضوع از پایگاههای اطلاعاتی موجود در کتابخانه ملی دیجیتال ایران، پایگاه های اطلاعاتی فارسی استفاده گردید. جستجوی مقالات با استفاده از کلید واژ های معنویت، مراقبت، نظام سلامت، بیمار به صورت مجزاو ترکیبی انجام شد. یافته ها: انسان ها در شرایط بحرانی مانند بیماری و ناتوانی معمولا با دامنه وسیعی از احساسات منفی از جمله اضطراب، عصبانیت و افسردگی مواجه می شوند. به گونه ای که احترام به خود و هویت فردی آن ها، تحت تاثیر قرار می گیرد. به خصوص وقتی بیماری یا ناتوانی، منجر به کاهش نقش افراد و تغییر در ارتباطات اجتماعی شود، فعالیت های قبلی بیمار مشکل شده و یا غیرممکن می گردد(اخبارده, 1390). جهت کمک به افراد، برای غلبه بر این مشکلات و ارتقاء کیفیت زندگی آنها، لازم است برنامه ریزی های مناسب مراقبتی صورت گیرد تا علاوه بر مشکلات جسمی، نیازها و مشکلات روانی، حمایتی و معنوی آنها نیز، مدیریت گردد(Farbicka etal , 2012). شواهد نشان داده است که دربرنامه های مراقبتی در نظام سلامت کشور، بعد جسمی بیشتر از سایر ابعاد سلامتی مورد توجه قرار می گیرد و بعد معنوی، کمتر مد نظر است. این در حالی است که بعد معنوی، به عنوان یک بعد مهم در رفاه و سلامت هر فرد تعریف می شود(Adib-Hajbaghery etal, 2015). معنویت دارای سه بعد است، یک بعد، منعکس کننده برتری انسان است، بعد دیگر دربرگیرنده ارتباط با خود، دیگران، طبیعت و یا یک قدرت بی نهایت، است و بعد سوم معنای زندگی است(Ross et al., 2016). امروزه معنویت یک پدیده جهانی است که برای همه افراد، اعم از معتقدان و بی اعتقادها، به کار می رود و برای افراد مختلف بسته به نگرش آنها به جهان و فلسفه زندگی معنایی متفاوت دارد. اما متعاقب پذیرش یک دین یا مذهب، معنویت به عنوان یک نیاز اساسی مطرح می شود و اگر معنویت از دین جدا شود عاری از هر گونه معنا یا مفهوم واقعی می گردد. بر این اساس، در افراد دیندار به خصوص مسلمانان، دریافت مراقبت و درمان بدون جوهره معنوی آن، رضایت بخش نیست (Westerink, 2012).